Ngày 09 tháng 11 năm 2010, Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ đã ra Quyết định số2180/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00022cho sản phẩm bưởi Phúc Trạch nổi tiếng. Ủy ban nhân dân huyện Hương Khê là cơ quan quản lý chỉ dẫn địa lý bưởi “Phúc Trạch”.
Phúc Trạch là tên của một xã thuộc vùng thượng huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh, nằm gần ranh giới với tỉnh Quảng Bình. Bưởi Phúc Trạch từ lâu đã trở thành đặc sản nổi tiếng, gắn liền với huyện Hương Khê và có lịch sử từ trước năm 1867, dưới triều vua Tự Đức.
Theo dân gian truyền lại, cách đây gần 200 năm, trong vườn nhà của một gia đình ở xã Phúc Trạch, có một cây bưởi đột biến tự nhiên cho quả vàng ươm, vị ngọt thanh và thơm ngon đặc biệt. Nhận thấy giống bưởi này khác hẳn với các loại bưởi thông thường, người dân trong vùng đã chiết cành và nhân giống trồng rộng rãi.
Trải qua nhiều thế hệ, giống bưởi này ngày càng phát triển và trở thành đặc sản quý của vùng. Người dân địa phương đã đặt tên bưởi theo chính nơi xuất xứ của nó – bưởi Phúc Trạch. Ngày nay, bưởi Phúc Trạch không chỉ là niềm tự hào của Hà Tĩnh mà còn là một trong những loại trái cây đặc sản được nhiều người biết đến và yêu thích trên cả nước.
Đặc điểm cảm quan và chất lượng:
Quả bưởi Phúc Trạch có hình cầu dẹt hoặc tròn, phần sát cuống phẳng. Khi chín, vỏ quả có màu vàng chanh bắt mắt. Cùi bưởi màu trắng hoặc phớt hồng, có độ dai nhất định, dễ bóc tách và ít bị gãy. Các múi bưởi có kích thước đồng đều, vách múi giòn, lưng múi kết hợp tạo thành một mặt cầu phẳng.
Tép bưởi có màu trắng hoặc phớt hồng, thẳng suôn, ráo và giòn. Quả chứa nhiều hạt chắc, trung bình từ 50 đến 80 hạt mỗi quả. Khi thưởng thức, bưởi Phúc Trạch mang đến vị ngọt thanh xen lẫn chua nhẹ, không đắng và có chút he dịu đặc trưng.
Về chất lượng, bưởi Phúc Trạch là sự kết hợp hài hòa của nhiều yếu tố. Hàm lượng đường tổng số trên 7,46%, độ Brix đạt trên 10, hàm lượng axit hữu cơ ở mức vừa phải từ 0,26% đến 0,79%. Đặc biệt, bưởi chứa hàm lượng vitamin C cao, dao động từ 32,29 mg đến 75 mg trên 100g. Sự hòa quyện của các yếu tố này tạo nên vị ngọt thanh dễ chịu, chua nhẹ và để lại dư vị kéo dài sau khi ăn.
Điều kiện canh tác:
Chất lượng đặc biệt của bưởi Phúc Trạch có được nhờ điều kiện tự nhiên đặc trưng của khu vực địa lý. Vùng trồng bưởi nằm trong địa hình lòng chảo, trên các dải đất có độ cao từ 10 đến 40m, độ dốc dưới 15 độ. Khu vực này được bao bọc bởi hai dãy núi Trường Sơn và Trà Sơn, tạo nên một môi trường thuận lợi cho sự sinh trưởng và phát triển của cây bưởi.
Khí hậu nơi đây đặc biệt phù hợp với quá trình phát triển và tích lũy quả. Trong giai đoạn này, nhiệt độ duy trì ở mức cao, giúp bưởi đạt chất lượng tốt nhất. Lượng mưa vào thời kỳ phát triển và tích lũy quả thấp, tương đương với lượng bốc hơi, giúp cây sinh trưởng ổn định. Đặc biệt, tốc độ gió Lào trong khu vực thấp, dưới 1,5m/s, hạn chế tác động tiêu cực đến cây trồng.
Ngoài ra, khu vực địa lý có nền đất giàu dinh dưỡng, được hình thành từ nhiều loại đất khác nhau. Đất có nguồn gốc từ phù sa bồi hàng năm, phù sa cổ, đất xám feralit trên đá phiến sét, đất xám feralit trên đá macma và đất phù sa cổ. Những đặc điểm này tạo nên môi trường canh tác lý tưởng, góp phần quyết định đến hương vị đặc trưng và chất lượng cao của bưởi Phúc Trạch.
Quy trình kỹ thuật sản xuất:
Bên cạnh những điều kiện tự nhiên đặc thù, các bí quyết canh tác và bảo quản của người dân địa phương cũng góp phần quan trọng trong việc tạo nên chất lượng đặc trưng của bưởi Phúc Trạch.
Người dân sử dụng phương pháp chiết cành để nhân giống, giúp cây con giữ được các đặc tính tốt nhất của cây mẹ. Trong quá trình canh tác, họ bón vôi và phân chuồng nhằm cải thiện chất lượng đất, từ đó nâng cao chất lượng quả bưởi. Để bảo vệ cây trong mùa khô, từ tháng 6 đến tháng 8, người dân phủ gốc bưởi giúp giữ ẩm, làm mát gốc và chống hạn hiệu quả. Đồng thời, để hạn chế tình trạng nám quả, bưởi được che nắng phía Tây, giúp bảo vệ vỏ quả khỏi tác động của ánh nắng gay gắt.
Một số phương pháp canh tác đặc biệt khác cũng được áp dụng để tăng tỷ lệ đậu quả. Người dân trồng xen kẽ cây bưởi chua và cây bóng mát xung quanh vườn để tạo môi trường thuận lợi cho cây bưởi Phúc Trạch. Vào sáng sớm, họ thực hiện rung sương nhằm hỗ trợ quá trình ra hoa, đậu quả. Ngoài ra, việc thụ phấn bổ sung bằng hạt phấn từ cây bưởi chua giúp tăng cường khả năng đậu quả, góp phần tạo nên những trái bưởi đạt chất lượng cao.
Sau khi thu hoạch, bưởi Phúc Trạch được bảo quản cẩn thận để duy trì độ tươi ngon. Người dân thường bôi vôi vào cuống rồi đặt bưởi lên sàn nhà hoặc bôi vôi vào cuống và vùi nửa quả bưởi vào cát để kéo dài thời gian bảo quản, giữ cho quả luôn tươi và không bị hỏng.
Phạm vi địa lý:
Xã Hương Trạch, xã Phúc Trạch, xã Hương Đô, xã Lộc Yên, xã Gia Phố, xã Hương Giang, xã Hương Thủy, xã Phú Phong, xã Hương Xuân, xã Phú Gia, xã Hương Bình, xã Hương Long, xã Phúc Đồng, xã Hà Linh, xã Hương Vĩnh, xã Hòa Hải, xã Hương Trà, xã Phương Mỹ, xã Phương Điền, xã Hương Liên thuộc huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh
Truyền thông nói về sản phẩm Bưởi Phúc Trạch:
Bưởi Phúc Trạch - sản vật ấn tượng nơi “miền đất quả vàng”: https://kinhtedothi.vn/buoi-phuc-trach-san-vat-an-tuong-noi-mien-dat-qua-vang.html
Ngọt thanh vị bưởi Phúc Trạch: https://nhandan.vn/ngot-thanh-vi-buoi-phuc-trach-post781326.html
Bưởi Phúc Trạch - đặc sản tiến vua: https://nhiepanhdoisong.vn/buoi-phuc-trach-dac-san-tien-vua-15003.html
