Ngày 25/06/2008 Cục Sở hữu trí tuệ ban hành Quyết định số 1012/QĐ-SHTT, cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00015 cho sản phẩm Vải thiều Lục Ngạn - Bắc Giang. Uỷ ban nhân dân tỉnh Bắc Giang là đơn vị quản lý chỉ dẫn địa lý này.
Vải thiều Lục Ngạn có nguồn gốc từ Thanh Hà (Hải Dương), nhưng khi bén rễ trên đất đồi Lục Ngạn với tiểu vùng khí hậu đặc trưng và quy trình chăm sóc bài bản, chất lượng quả vải được nâng tầm, tạo nên thương hiệu đặc sản riêng biệt. Trước đây, Lục Ngạn là vùng đất cằn cỗi, nhưng từ những năm 1990, người dân đã cải tạo đồi trọc, mở rộng diện tích vải thiều lên 18.500 ha, sản lượng đạt 60.000 - 100.000 tấn/năm, mang lại giá trị khoảng 500 tỷ đồng. Đặc biệt, việc áp dụng quy trình VietGAP giúp quả vải đạt tiêu chuẩn sạch, an toàn, chất lượng vượt trội với vỏ mỏng, hạt nhỏ, vị ngọt thanh, đáp ứng thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ, Nhật. Song song với nâng cao chất lượng, Lục Ngạn cũng đẩy mạnh xúc tiến thương mại, xây dựng chỉ dẫn địa lý, gắn tem nhãn truy xuất nguồn gốc, mở rộng kênh tiêu thụ trong và ngoài nước, khẳng định vị thế "Kinh đô vải thiều" của Việt Nam.
Đặc điểm cảm quan và chất lượng:
Vải thiều Lục Ngạn (Bắc Giang) có hình dáng tròn, trọng lượng trung bình từ 20,05 đến 24,2g/quả. Đường kính quả dao động từ 3,23 đến 3,58 cm, trong khi chiều cao quả đạt từ 3,16 đến 3,46 cm. Hạt vải nhỏ, nặng khoảng 1,85 đến 2,44g, giúp tỷ lệ phần ăn được đạt từ 71 đến 82%.
Cùi vải dày, màu trắng trong và có độ giòn đặc trưng. Vỏ quả mỏng, khi chín chuyển sang màu đỏ tươi với bề mặt gai nhẵn. Vải thiều Lục Ngạn có mùi thơm đặc trưng, vị ngọt đậm, không chua, không chát, mang lại cảm giác dễ chịu khi thưởng thức.
Về chất lượng, quả vải có độ Brix dao động từ 15,2 đến 21,5%, hàm lượng đường tổng số từ 12,73 đến 17,38%, và hàm lượng axit thấp chỉ từ 0,12 đến 0,20%. Hàm lượng nước trong vải đạt từ 80,61 đến 84,11%, giúp quả luôn tươi mọng. Ngoài ra, vải thiều Lục Ngạn còn chứa hàm lượng vitamin C khá cao, dao động từ 14,21 đến 20,27 mg/100g, mang lại giá trị dinh dưỡng đáng kể.
Điều kiện canh tác:
Khí hậu:
Khu vực trồng vải thiều Lục Ngạn có tổng lượng mưa trung bình năm từ 1.300 đến 1.450 mm. Trong đó, vùng thấp có lượng mưa ít hơn so với vùng đồi núi. Đặc biệt, vào các thời điểm quan trọng như ra hoa, đậu quả và thu hoạch, lượng mưa thấp giúp hạn chế ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình sinh trưởng của cây. Mưa phùn xuất hiện muộn và ít nên không gây trở ngại lớn đến sự phát triển của vườn vải.
Nhiệt độ trung bình năm tại khu vực dao động từ 22 đến 25°C. Mùa đông có nhiệt độ thấp, tạo điều kiện thích hợp để cây vải phân hóa mầm hoa và sinh trưởng tốt. Tổng lượng bốc hơi trung bình năm từ 1.000 đến 1.100 mm, giúp duy trì độ ẩm đất và cây trồng. Độ ẩm trung bình hàng năm ở mức cao, khoảng 80 đến 85%. Trong các tháng quan trọng từ khi cây vải ra hoa đến trước thu hoạch, độ ẩm không quá cao, giúp hạn chế tình trạng nấm bệnh phát triển.
Đất trồng:
Vải thiều Lục Ngạn được trồng trên nhiều loại đất khác nhau, bao gồm nhóm đất phù sa (FL), nhóm đất loang lổ (PT), nhóm đất xám và đỏ vàng (AC), cũng như nhóm đất tầng mỏng (LP), ngoại trừ các đơn vị đất LPsk và LPlt. Thành phần cơ giới của đất chủ yếu là sét pha cát, thịt, thịt pha limon, thịt pha sét, tạo điều kiện thuận lợi cho rễ vải phát triển và hấp thu dinh dưỡng.
Về tính chất hóa học, đất trồng vải có độ pH trong nước dao động từ 4,69 đến 5,26, trong dung dịch KCl từ 3,84 đến 4,32. Hàm lượng chất hữu cơ (OC) trong đất đạt từ 0,84 đến 1,40%, đảm bảo cung cấp dưỡng chất cần thiết cho cây. Hàm lượng đạm tổng số (N) dao động từ 0,06 đến 0,12%, lân tổng số (P₂O₅) từ 0,03 đến 0,07%, và kali tổng số (K₂O) từ 0,32 đến 1,25%.
Ngoài ra, đất còn chứa các nguyên tố vi lượng quan trọng như sắt (Fe) từ 0,43 đến 1,48%, lân dễ tiêu (P₂O₅) từ 4,16 đến 15,17 mg/100g, và kali dễ tiêu (K₂O) từ 4,72 đến 13,8 mg/100g. Các vi lượng khác bao gồm đồng (Cu) từ 3,70 đến 8,14 phần triệu, kẽm (Zn) từ 14,60 đến 23,89 phần triệu, bo (B) từ 20,14 đến 29,78 phần triệu, molypden (Mo) từ 1,90 đến 2,63 phần triệu, và coban (Co) từ 5,31 đến 9,22 phần triệu.
Với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng thuận lợi, vải thiều Lục Ngạn phát triển mạnh, cho chất lượng quả cao với hương vị thơm ngon, đặc trưng.
Quy trình sản xuất truyền thống:
Thời vụ trồng:
Vải thiều được trồng vào hai vụ chính: vụ Xuân (tháng 2 - 3) khi có mưa Xuân và độ ẩm đất đảm bảo, vụ Thu (cuối tháng 8 - 9).
Mật độ trồng:
Khoảng cách trồng 5 x 5m, tương đương 280 - 350 cây/ha. Đất bằng trồng theo hàng nanh sấu, đất đồi trồng theo băng hoặc đường đồng mức, xen cây chống xói mòn như dứa quả hoặc cây phân xanh.
Chọn đất và kỹ thuật trồng:
Đất thịt nhẹ, cát pha: Đào hố rộng, sâu.
Đất feralit (vàng đỏ): Đào hố sâu, đặt bầu thấp hơn mặt đất 7 - 10cm, tạo đường đồng mức, trồng cây phân xanh và giữ thảm cỏ.
Chăm sóc vườn:
Vườn mới trồng: Làm sạch cỏ, xới đất quanh gốc, trồng xen cây họ đậu hoặc dứa quả, xoài.
Vườn cho quả: Đốn tỉa, bón phân, tưới nước, phòng trừ sâu bệnh. Chăm sóc vụ Hè Thu sớm để cây kết thúc lộc Thu trước cuối tháng 11.
Điều tiết sinh trưởng:
Trước khi ra hoa: Cuốc lật đất, khoanh vỏ, cắt lộc trừ Đông, phun thuốc.
Ra hoa và nuôi quả: Chăm sóc hoa và quả non đúng kỹ thuật.
Sau thu hoạch: Đốn sâu, đốn đau để kích thích lộc mới.
Quy trình đảm bảo cây phát triển tốt, năng suất cao, chất lượng quả ổn định.
Phạm vi địa lý:
Thị trấn Chũ; xã Đồng Cốc; xã Biên Sơn; xã Biển Động; xã Giáp Sơn; xã Hồng Giang; xã Kiên Lao; xã Kiên Thành; xã Mỹ An; xã Nam Dương; xã Nghĩa Hồ; xã Phì Điền; xã Phượng Sơn; xã Quý Sơn; xã Tân Hoa; xã Tân Lập; xã Tân Mộc; xã Tân Quang; xã Thanh Hải; xã Trù Hựu thuộc huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang
Truyền thông nói về sản phẩm Vải thiều Lục Ngạn - Bắc Giang:
Vải thiều Lục Ngạn: Sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu: https://ttkhuyencong.bacgiang.gov.vn/tiet-kiem-nang-luong/vai-thieu-luc-ngan-san-pham-nong-nghiep-tieu-bieu
Hiệu quả bảo hộ chỉ dẫn địa lý Vải thiều Lục Ngạn tại nước ngoài: https://skhcn.bacgiang.gov.vn/chi-tiet-tin-tuc/-/asset_publisher/4roH7oNwBEIm/content/hieu-qua-bao-ho-chi-dan-ia-ly-vai-thieu-luc-ngan-tai-nuoc-ngoai
Vải thiều Lục Ngạn - sản phẩm đầu tiên của VN được bảo hộ chỉ dẫn địa lý tại Nhật Bản: https://www.baobacgiang.vn/vai-thieu-luc-ngan-san-pham-dau-tien-cua-vn-duoc-bao-ho-chi-dan-dia-ly-tai-nhat-ban.bbg
Vải thiều của một tổ hợp tác ở Bắc Giang có gì đặc biệt mà Bộ trưởng Nông nghiệp đặt mua nguyên cây?: https://vnbusiness.vn/mo-hinh/vai-thieu-cua-mot-to-hop-tac-o-bac-giang-co-gi-dac-biet-ma-bo-truong-nong-nghiep-dat-mua-nguyen-cay-1093118.html
