Ngày 10 tháng 01 năm 2011, Cục Sở hữu trí tuệ đã ban hành Quyết định số 53/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00025 cho sản phẩm gạo Nàng Nhen Thơm Bảy Núi. Ủy ban nhân dân huyện Tịnh Biên được giao trách nhiệm quản lý chỉ dẫn địa lý “Bảy Núi” cho sản phẩm này.
Gạo Nàng Nhen Thơm Bảy Núi có nguồn gốc từ giống lúa Nàng Nhen, thuộc chi Oryza Sativa, họ Hòa Thảo. Khu vực Bảy Núi gồm hai huyện Tịnh Biên và Tri Tôn, tỉnh An Giang, nơi có điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu đặc biệt phù hợp cho giống lúa này phát triển. Người Khmer tại đây đã sử dụng loại gạo này làm lương thực chính trong nhiều thế kỷ và xem đó như một báu vật. Gạo có hương thơm nhẹ, hòa quyện giữa mùi lúa mới và hương hoa đồng nội, mang vị ngọt dịu, tạo nên sức hút đặc biệt. Ngoài việc dùng để nấu cơm, gạo Nàng Nhen Thơm còn được chế biến thành các món đặc sản như bánh canh Vĩnh Trung và bánh thốt nốt Bảy Núi.
Đặc điểm cảm quan và chất lượng:
- Lúa Nàng Nhen Thơm: Hạt lúa nhỏ, màu từ vàng sậm đến vàng nâu, mỏ hạt có màu tím, vỏ trấu ngắn, không có râu hạt. Số bông/bụi trung bình 9,8 ±0,3, số hạt chắc/bông từ 121-133, chiều dài hạt lúa 6,0 ±0,4 mm, chiều rộng 2,02 ±0,20 mm.
- Gạo Nàng Nhen Thơm: Hạt gạo thon nhỏ, hơi thuôn, dài 5,4 ±0,2 mm, rộng 1,80 ±0,20 mm, màu trắng hơi ửng hồng, nội nhũ đục, thơm nhẹ (cấp 1), hạt chắc, ít bị gãy vỡ.
- Chất lượng gạo: Hàm lượng protein 8,0 ±1,2%, amylose 23-25%, vitamin B1 đạt 0,86 mg, sắt 10,20 mg, phytic acid 0,755 mg, nhiệt độ hóa hồ 74-79°C, độ bền thể gel 40,2-42 mm, không chứa hóa chất độc hại và kim loại nặng.
Điều kiện canh tác: Lúa Nàng Nhen Thơm phát triển trong môi trường đặc trưng của vùng Bảy Núi với nhiệt độ trung bình năm 27°C, lượng mưa 1.132 mm/năm, số giờ nắng trung bình 2.521 giờ/năm. Đất trồng là đất cát pha phù sa cổ, nghèo dinh dưỡng, không nhiễm phèn hay nhiễm mặn, có độ pH trung bình 5,82. Cây lúa có thời gian sinh trưởng 140-160 ngày, với giai đoạn đầu phát triển như lúa nước và giai đoạn sau như lúa cạn.
Quy trình sản xuất truyền thống:
- Ngâm ủ hạt giống: Ngâm từ 1,5-2 ngày cho nảy mầm.
- Gieo mạ: Vào cuối tháng 7, đầu tháng 8, ruộng mạ được chuẩn bị kỹ lưỡng, mạ đạt tuổi 25-30 ngày.
- Cấy lúa: Thực hiện trên mặt ruộng bằng phẳng, cấy theo khoảng cách 25x25 cm, sử dụng phân bò ủ hoai trước khi cấy 15-20 ngày.
- Chăm sóc: Bao gồm bón phân, làm cỏ và rút nước khi lúa trổ đều.
- Thu hoạch và bảo quản: Thu hoạch đầu mùa khô, phơi trên đồng từ 1-2 ngày trước khi tuốt lúa, tiếp tục phơi đến khi đạt độ ẩm 14-14,5%.
- Phơi đất hoặc trồng xen canh: Trồng cây họ đậu hoặc hoa màu để cải tạo đất.
Phạm vi địa lý:
- Huyện Tịnh Biên: Gồm các xã Nhơn Hưng, An Phú, Thới Sơn, Văn Giáo, An Nông, An Cư, Vĩnh Trung, Núi Voi, Tân Lợi, An Hảo, thị trấn Nhà Bàng, Chi Lăng, Tịnh Biên.
- Huyện Tri Tôn: Gồm các xã Lê Trì, Lương Phi, Châu Lăng, An Tức, Cô Tô, Núi Tô, Ô Lâm, thị trấn Ba Chúc, Tri Tôn.
Nhờ điều kiện tự nhiên thuận lợi và quy trình canh tác đặc biệt, gạo Nàng Nhen Thơm Bảy Núi có chất lượng vượt trội, giữ vững danh tiếng và được bảo hộ chỉ dẫn địa lý nhằm duy trì giá trị truyền thống và thương hiệu đặc sản của vùng Bảy Núi.
Truyền thông nói về sản phẩm Gạo Nàng Nhen:
Sống lại một thời Nàng Nhen Bảy Núi: https://vovgiaothong.vn/newsaudio/song-lai-mot-thoi-nang-nhen-bay-nui-d40474.html
Bảo tồn lúa đặc sản Nàng Nhen: https://baoangiang.com.vn/bao-ton-lua-dac-san-nang-nhen-a294955.html
Lịch sử hình thành “gạo nàng Nhen thơm Bảy Núi”: https://khoahocphattrien.vn/Dia-phuong/lich-su-hinh-thanh-gao-nang-nhen-thom-bay-nui/2017042311471533p1c937.htm
Đây là cách nhận biết loại gạo đặc sản tên nghe mĩ miều ở vùng Bảy Núi của An Giang, tránh mua phải hàng nhái: https://danviet.vn/day-la-cach-nhan-biet-loai-gao-dac-san-ten-nghe-mi-mieu-o-vung-bay-nui-cua-an-giang-20221118114400965.htm
