Ngày 20.09.2007 Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ ký Quyết định số: 11144/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00013 cho sản phẩm chè “Tân Cương”. Uỷ ban Nhân dân thành phố Thái Nguyên là Tổ chức quản lý chỉ dẫn địa lý “Bà Đen” cho sản phẩm mãng cầu.
Các sản phẩm trà từ vùng chè đặc sản Tân Cương luôn có giá trị kinh tế cao và khả năng cạnh tranh mạnh mẽ so với các vùng chè khác trong tỉnh cũng như trên cả nước. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, diện tích vùng chè đặc sản Tân Cương không có sự gia tăng đáng kể, trong khi sản lượng chè vẫn còn hạn chế. Đáng chú ý, diện tích chè trung du lá nhỏ – giống chè đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên thương hiệu chè Tân Cương – đang suy giảm nghiêm trọng do tình trạng già cỗi, năng suất thấp. Trước thực trạng đó, nhiều hộ dân đã cải tạo và thay thế bằng các giống chè lai, khiến diện tích chè trung du lá nhỏ hiện chỉ còn khoảng 10,6% tổng diện tích vùng chè.
Bên cạnh đó, tỷ lệ sản xuất chè theo quy trình VietGAP tại vùng chè đặc sản Tân Cương vẫn còn thấp, trong khi mức độ cơ giới hóa và chế biến công nghiệp chưa thực sự phát triển. Sản phẩm chè chưa có sự đa dạng, chưa tận dụng được tiềm năng chế biến sâu để nâng cao giá trị gia tăng. Đồng thời, khu vực này vẫn chưa thu hút được nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư vào sản xuất và chế biến chè công nghệ cao phục vụ xuất khẩu, dẫn đến những thách thức trong việc phát triển bền vững thương hiệu chè Tân Cương.
Đặc điểm cảm quan và chất lượng:
Chè Tân Cương có ngoại hình bắt mắt với cánh chè nhỏ, săn chắc, đều và cong như móc câu. Khi pha, nước chè có màu xanh trong, ánh vàng mật ong, tạo cảm giác tươi sáng và hấp dẫn. Hương thơm của chè Tân Cương mang đặc trưng tự nhiên, kết hợp giữa hương cốm non và mùi thơm nhẹ nhàng, dễ chịu. Khi thưởng thức, chè có vị chát dịu nhẹ đặc trưng, sau đó chuyển sang hậu ngọt sâu, tạo cảm giác dễ chịu và lưu lại lâu trong khoang miệng.
Về chất lượng, chè Tân Cương nổi bật với hàm lượng tanin và axit amin cao, giúp tạo nên vị chát thanh và hậu ngọt đặc trưng. Hàm lượng catechin trong chè cao, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, đồng thời chè cũng chứa nhiều nguyên tố vi lượng như mangan, kẽm, selen và các loại vitamin thiết yếu. Những yếu tố này không chỉ giúp nâng cao giá trị dinh dưỡng mà còn góp phần làm nên thương hiệu chè đặc sản Tân Cương, được đánh giá cao trên thị trường trong nước và quốc tế.
Điều kiện canh tác:
Vùng chè Tân Cương nằm trong khu vực có điều kiện tự nhiên lý tưởng để canh tác và phát triển cây chè. Địa hình đồi núi thấp, thoai thoải với độ cao trung bình từ 100 - 300m so với mực nước biển, giúp chè hấp thụ được lượng ánh sáng phù hợp và tránh được tình trạng úng ngập. Khí hậu ôn hòa, nhiệt độ trung bình dao động từ 21 - 23°C, có sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm rõ rệt, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình tổng hợp hương vị và chất lượng chè. Lượng mưa hàng năm từ 2.000 - 2.500mm, kết hợp với độ ẩm cao và sương mù bao phủ vào sáng sớm, góp phần làm tăng hàm lượng chất dinh dưỡng và hương thơm đặc trưng của chè.
Đất trồng chè tại Tân Cương chủ yếu là đất feralit phát triển trên nền đá phiến thạch sét, giàu khoáng chất, có độ tơi xốp và khả năng thoát nước tốt, giúp cây chè sinh trưởng khỏe mạnh. Người dân nơi đây có kinh nghiệm lâu đời trong canh tác chè, áp dụng các phương pháp canh tác hữu cơ, hạn chế sử dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật, đồng thời thực hiện quy trình chăm sóc nghiêm ngặt để đảm bảo chất lượng chè đạt tiêu chuẩn cao. Nhờ vào những điều kiện tự nhiên thuận lợi cùng với kỹ thuật canh tác truyền thống kết hợp với khoa học hiện đại, chè Tân Cương luôn giữ được hương vị đặc trưng và giá trị cao trên thị trường.
Quy trình kỹ thuật sản xuất:
Cây chè Tân Cương được trồng trên đất feralit phát triển trên đá phiến thạch sét, có độ tơi xốp và giàu dinh dưỡng. Người dân áp dụng phương pháp canh tác hữu cơ, hạn chế sử dụng phân bón hóa học và ưu tiên phân bón hữu cơ như phân chuồng hoai mục, phân xanh. Quá trình chăm sóc chè bao gồm làm cỏ, xới đất định kỳ để đảm bảo độ thông thoáng, giúp rễ phát triển tốt. Việc cắt tỉa cành được thực hiện thường xuyên để duy trì độ tươi trẻ của cây và kích thích sự ra chồi non.
Chè Tân Cương được thu hái theo nguyên tắc "một tôm hai lá" hoặc "một tôm một lá" để đảm bảo búp chè non, giàu dưỡng chất và có hương vị tốt nhất. Thời điểm thu hái thường vào sáng sớm khi sương còn đọng trên lá chè, giúp giữ được độ tươi và tinh dầu tự nhiên. Quá trình thu hái hoàn toàn thủ công để tránh làm dập nát búp chè, đảm bảo chất lượng nguyên liệu đầu vào cho quá trình chế biến.
Sau khi thu hái, chè được đưa vào quy trình chế biến ngay trong ngày để giữ được hương vị đặc trưng. Trước tiên, búp chè được rải đều trên nong hoặc sàn để làm héo, giảm bớt độ ẩm tự nhiên, giúp lá chè mềm hơn và dễ dàng vò.
Chè sau đó được vò nhẹ nhàng bằng tay hoặc bằng máy để phá vỡ kết cấu tế bào lá, giúp giải phóng các enzym và tạo hình cho cánh chè xoăn chặt.
Bước quan trọng tiếp theo là sao chè. Chè được sao trên chảo gang ở nhiệt độ từ 150 - 200°C, đảo đều tay để búp chè khô đều, giữ được màu xanh và hương thơm cốm đặc trưng.
Sau khi sao, chè tiếp tục được sấy để loại bỏ hoàn toàn độ ẩm còn lại, giúp bảo quản lâu dài mà không bị hư hỏng. Thành phẩm được đóng gói cẩn thận, bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát để giữ nguyên hương vị đặc trưng của chè Tân Cương.
Nhờ tuân thủ chặt chẽ quy trình kỹ thuật sản xuất từ khâu trồng trọt đến chế biến, chè Tân Cương luôn đảm bảo chất lượng cao, có hương thơm cốm dịu nhẹ, vị đậm hậu ngọt và màu nước xanh trong, khẳng định thương hiệu chè đặc sản trên thị trường trong nước và quốc tế.
Phạm vi địa lý:
Xã Tân Cương, Phúc Xuân và Phúc Trìu, Quyết Thắng, Thịnh Đức, Phúc Hà
Truyền thông nói về sản phẩm chè Tân Cương:
Tăng cường bảo vệ thương hiệu chè Tân Cương: https://vov.vn/kinh-te/tang-cuong-bao-ve-thuong-hieu-che-tan-cuong-post1140083.vov
Bảo tồn, phát triển vùng chè đặc sản Tân Cương: https://thainguyen.gov.vn/vung-tra/-/asset_publisher/L0n17VJXU23O/content/bao-ton-phat-trien-vung-che-ac-san-tan-cuong?inheritRedirect=true
Gìn giữ hồn cốt chè Tân Cương: https://moit.gov.vn/tu-hao-hang-viet-nam/gin-giu-hon-cot-che-tan-cuong.html
