Ngày 25 tháng 9 năm 2014, Cục Sở hữu trí tuệ đã ban hành Quyết định số 3340 /QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00043 cho sản phẩm gạo Điện Biên nổi tiếng. Ủy ban nhân dân tỉnh Điện Biên là cơ quan quản lý chỉ dẫn địa lý này.
Gạo Điện Biên từ lâu đã trở thành niềm tự hào của vùng đất Tây Bắc, nổi tiếng với hương thơm tự nhiên, hạt gạo dẻo, mềm, vị đậm đà đặc trưng. Nhờ điều kiện thổ nhưỡng màu mỡ của cánh đồng Mường Thanh, nguồn nước tưới từ các con suối trong lành và khí hậu ôn hòa, gạo Điện Biên có chất lượng vượt trội, được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng.
Gạo Điện Biên có nhiều loại, trong đó nổi bật nhất là gạo Tám Điện Biên và gạo Bắc Hương. Gạo Tám Điện Biên có hạt dài, khi nấu cho cơm mềm, dẻo và thơm ngậy. Gạo Bắc Hương cũng không kém phần hấp dẫn với hương thơm đặc trưng và vị đậm đà khó quên. Không chỉ được tiêu thụ rộng rãi trong nước, gạo Điện Biên còn được xuất khẩu sang nhiều thị trường quốc tế, khẳng định thương hiệu và chất lượng của một sản phẩm nông sản Việt Nam.
Ngoài giá trị ẩm thực, gạo Điện Biên còn mang đậm dấu ấn văn hóa của vùng Tây Bắc. Gạo không chỉ là nguồn lương thực chính của đồng bào dân tộc mà còn là sản vật quý trong các lễ hội, nghi lễ truyền thống, thể hiện tinh thần gắn kết và sự trù phú của vùng đất lịch sử này.
Đặc điểm cảm quan và chất lượng:
Gạo Điện Biên bao gồm hai dòng sản phẩm chính được sản xuất từ giống lúa IR64 và giống Bắc thơm số 7, cả hai đều mang những đặc điểm nổi bật về chất lượng và hương vị.
Giống lúa IR64 có nguồn gốc từ Viện Lúa Quốc tế (IRRI), được lai tạo từ tổ hợp IR5657-33/IR2061-465 và chính thức được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn công nhận theo Quyết định số 402/QĐ/BNN-KHCN ngày 27/11/1986. Thóc IR64 Điện Biên có màu vàng nhạt, vỏ mỏng, độ bóng cao. Khi nấu, cơm IR64 Điện Biên có mùi thơm nhẹ, vị đậm đà, mềm và dẻo. Các chỉ tiêu chất lượng của gạo IR64 Điện Biên gồm hàm lượng protein từ 7,26 - 8,55%, hàm lượng amylose từ 15,4 - 18,2%, và hàm lượng tinh bột từ 79,0 - 84,2%.
Trong khi đó, giống lúa Bắc thơm số 7 được nhập nội vào Việt Nam từ năm 1992 và được công nhận chính thức theo Quyết định số 1224-QĐ/BNN-KHCN. Thóc Bắc thơm số 7 Điện Biên có màu vàng óng, hạt thon nhỏ, tỷ lệ hạt xanh cao. Gạo Bắc thơm số 7 Điện Biên có hạt trắng trong, bóng, ánh xanh nhẹ, với tỷ lệ hạt vỡ đầu từ 20-30%. Khi nấu chín, cơm Bắc thơm số 7 Điện Biên tỏa hương thơm đậm, vị đậm đà và dẻo. Các chỉ tiêu chất lượng gồm hàm lượng protein từ 7,32 - 9,11%, hàm lượng amylose từ 12,28 - 14,54%, và hàm lượng tinh bột từ 76,66 - 83,68%.
Với điều kiện thổ nhưỡng đặc biệt của cánh đồng Mường Thanh cùng kỹ thuật canh tác truyền thống, gạo Điện Biên không chỉ đảm bảo chất lượng cao mà còn mang hương vị riêng biệt, trở thành đặc sản được nhiều người ưa chuộng.
Điều kiện canh tác:
Gạo Điện Biên được canh tác chủ yếu trên cánh đồng Mường Thanh, một thung lũng rộng lớn và màu mỡ ở Tây Bắc. Khu vực này có điều kiện khí hậu ôn hòa với sự phân chia rõ rệt giữa mùa mưa và mùa khô, thuận lợi cho quá trình sinh trưởng của cây lúa. Đất đai tại đây giàu phù sa, tơi xốp, có độ phì nhiêu cao, giúp cây lúa phát triển tốt và cho hạt gạo chất lượng. Nguồn nước tưới chủ yếu được lấy từ sông Nậm Rốm, đảm bảo độ tinh khiết và ổn định cho cây trồng. Nông dân Điện Biên áp dụng phương pháp canh tác truyền thống kết hợp với kỹ thuật hiện đại để nâng cao năng suất và chất lượng gạo. Quá trình canh tác chú trọng sử dụng phân bón hữu cơ, hạn chế thuốc bảo vệ thực vật để đảm bảo an toàn thực phẩm và giữ nguyên hương vị tự nhiên của gạo. Lúa được trồng theo vụ, với thời gian sinh trưởng phù hợp với điều kiện tự nhiên để đạt chất lượng cao nhất khi thu hoạch. Nhờ điều kiện thổ nhưỡng và kỹ thuật canh tác đặc thù, gạo Điện Biên có hạt chắc, thơm ngon và giàu dinh dưỡng.
Quy trình kỹ thuật sản xuất:
Quá trình sản xuất gạo Điện Biên bắt đầu với khâu chọn giống, trong đó hai giống lúa chủ lực là IR64 và Bắc thơm số 7 được tuyển chọn kỹ lưỡng để đảm bảo năng suất và chất lượng. Hạt giống được xử lý trước khi gieo nhằm loại bỏ mầm bệnh và nâng cao tỷ lệ nảy mầm.
Sau khi xử lý giống, nông dân tiến hành làm đất kỹ lưỡng, bao gồm cày xới và san phẳng mặt ruộng để tạo điều kiện sinh trưởng tốt nhất cho cây lúa. Việc bón lót phân hữu cơ và phân vi sinh được thực hiện ngay từ đầu nhằm cung cấp dinh dưỡng cần thiết, giúp lúa phát triển mạnh mẽ ngay từ giai đoạn mạ non.
Gieo cấy được thực hiện vào thời điểm thích hợp, tùy theo lịch thời vụ của địa phương để tận dụng tối đa điều kiện tự nhiên. Cây lúa được trồng với mật độ hợp lý để đảm bảo không gian sinh trưởng, hạn chế sâu bệnh và tối ưu hóa năng suất. Trong suốt quá trình sinh trưởng, lúa được chăm sóc kỹ lưỡng bằng các biện pháp như làm cỏ, bón phân định kỳ và kiểm soát nước tưới từ sông Nậm Rốm.
Phòng trừ sâu bệnh được thực hiện theo nguyên tắc quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), kết hợp biện pháp sinh học và cơ học để giảm thiểu sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Điều này giúp duy trì sự cân bằng sinh thái trong hệ canh tác và đảm bảo chất lượng gạo an toàn cho người tiêu dùng.
Khi lúa chín đạt độ thu hoạch, nông dân tiến hành thu hoạch đúng thời điểm để đảm bảo hạt gạo đạt độ chín hoàn hảo. Lúa sau khi thu hoạch được phơi sấy đúng tiêu chuẩn để giảm độ ẩm, tránh nấm mốc và bảo quản lâu dài. Công đoạn xay xát và đóng gói cũng được thực hiện theo quy trình nghiêm ngặt để giữ nguyên hương vị và giá trị dinh dưỡng của gạo Điện Biên.
Nhờ quy trình sản xuất chặt chẽ, kết hợp giữa kinh nghiệm canh tác truyền thống và công nghệ hiện đại, gạo Điện Biên luôn đảm bảo chất lượng cao, hạt gạo thơm ngon, dẻo mềm và giàu dinh dưỡng.
Phạm vi địa lý:
Xã Thanh Minh, phường Nam Thanh, phường Thanh Trường, phường Him Lam, phường Noong Bua thuộc thành phố Điện Biên Phủ; xã Thanh Xương, xã Thanh An, xã Noong Hẹt, xã Sam Mứn, xã Thanh Nưa, xã Thanh Luông, xã Thanh Hưng, xã Thanh Chăn, xã Thanh Yên, xã Noong Luông thuộc huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên. Khu vực này hội tụ các điều kiện lý tưởng cho hai giống lúa IR64 và Bắc thơm số 7 phát triển, tạo nên những tính chất đặc thù của gạo Điện Biên. Đây là một thung lũng lớn, dạng hình lòng chảo mở rộng, xung quanh có núi cao bao bọc, nằm ở độ cao 450-550m, có độ dốc 3-5o , nghiêng dần từ Bắc xuống Nam. Đất ở khu vực địa lý là đất phù sa và đất đỏ vàng, nâu vàng, có thành phần từ trung bình đến thịt nhẹ. Khu vực địa lý có nhiệt độ trung bình năm từ 22,4o C-23,16o C, tổng tích ôn trên 8.000o C, mùa đông ít khi có sương muối và băng giá. Biên độ nhiệt ngày và đêm trung bình cao (10,53o C), là điều kiện thuận lợi cho quá trình tích lũy mùi thơm và độ dẻo cho gạo. Số giờ nắng trung bình 2034 giờ/năm, thời gian chiếu sáng dài, tổng lượng bức xạ trung bình/năm là 68.5/kcal/cm2/năm. Lượng mưa của khu vực địa lý dao động trong phạm vi từ 1400-2500mm/năm, tổng lượng mưa trong các tháng mùa mưa chiếm 70-80%, chế độ mưa không đều, tập trung vào các tháng 6-9. Độ ẩm trung bình năm đạt 81-84%, vào mùa mưa từ tháng 6-9 độ ẩm tương đối trung bình cao nhất với 84-87%, các tháng 2-3 có độ ẩm trung bình thấp nhất với 71-80%. Khu vực địa lý được bồi đắp phù sa từ sông Nậm Rốm và sông Nậm Núa. Phụ lưu lớn nhất của sông Nậm Núa là suối Nậm Ngám. Các phụ lưu chính của sông Nậm Rốm là Nậm Phăng, Nậm Khẩu Hú, Nậm Cọ, đây là hệ thống tiêu thoát nước chính cho toàn bộ khu vực địa lý. Ngoài các điều kiện tự nhiên đặc thù, văn hóa và tập quán sản xuất lúa của đồng bào dân tộc Tây Bắc cũng góp phần tạo nên chất lượng và danh tiếng của sản phẩm gạo Điện Biên.
Truyền thông nói về sản phẩm gạo Điện Biên:
Phát triển sản phẩm gạo Điện Biên theo chuỗi giá trị: https://baodantoc.vn/phat-trien-san-pham-gao-dien-bien-theo-chuoi-gia-tri-1675913024318.htm
Đây là loại gạo đặc sản ở Điện Biên, hễ ai nhìn thấy là muốn mua về nấu cơm ngon: https://danviet.vn/day-la-loai-gao-dac-san-o-dien-bien-he-ai-nhin-thay-la-muon-mua-ve-nau-com-ngon-20241003183242228.htm
Gạo Điện Biên: Danh xưng đệ nhất gạo ngon vùng Tây Bắc: https://dienbienfood.com/gao-dien-bien-danh-xung-de-nhat-gao-ngon-vung-tay-bac.html
