Ngày 21 tháng 3 năm 2011, Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ đã ra Quyết định số 496/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00026 cho sản phẩm hạt dẻ Trùng Khánh nổi tiếng. Ủy ban nhân dân huyện Trùng Khánh là cơ quan quản lý chỉ dẫn địa lý này.
Hạt dẻ Trùng Khánh, hay còn gọi là Mác Lịch, là một trong những đặc sản trứ danh của tỉnh Cao Bằng. Mỗi khi vào mùa thu hoạch, người dân huyện Trùng Khánh lại đón một “mùa vui” khi vừa được thưởng thức hương vị thơm ngon của hạt dẻ, vừa thu hoạch thành quả sau bao ngày lao động vất vả.
Loại hạt dẻ độc đáo có một không hai ở Việt Nam này luôn được du khách trong và ngoài nước đánh giá cao, trở thành món quà không thể bỏ lỡ khi ghé thăm vùng đất "Nước non Cao Bằng". Hạt dẻ Trùng Khánh nổi bật hơn so với hạt dẻ Trung Quốc, hạt dẻ Lạng Sơn hay hạt dẻ Quảng Uyên nhờ vào chất lượng đặc thù và hương vị riêng biệt. Với lớp vỏ mỏng, nhân dẻo bùi, ngọt thơm, loại hạt dẻ này mang đến trải nghiệm ẩm thực khó quên, khẳng định vị thế của một đặc sản quý giá của vùng núi phía Bắc.
Đặc điểm cảm quan và chất lượng:
Hạt dẻ Trùng Khánh sở hữu hình thái đặc trưng với kích thước lớn, to đều, gấp 5-6 lần so với hạt dẻ rừng. Hạt có dáng hơi tròn, với ba chiều gần bằng nhau, vỏ ngoài màu nâu sẫm, bóng mượt, phủ một lớp lông tơ màu trắng nhạt. Vỏ lụa của hạt mỏng, dễ bóc, bên trong là phần nhân màu vàng tơ, mang vị bùi béo và hương thơm ngậy đặc trưng.
Về chất lượng, hạt dẻ Trùng Khánh nổi bật so với các loại hạt dẻ trồng ở các vùng khác nhờ các chỉ tiêu đặc trưng. Nhân hạt có độ ẩm dao động từ 48,72% - 52,89%, hàm lượng gluxit cao trong khoảng 36,63% - 43,41%, cùng với hàm lượng glucoza từ 0,73% - 1,41%. Ngoài ra, hàm lượng lipit trong nhân hạt dẻ đạt từ 1,51% - 2,16%, trong khi protein chiếm từ 3,09% - 3,94%, giúp hạt dẻ Trùng Khánh không chỉ có vị ngon đặc biệt mà còn giàu dinh dưỡng, trở thành đặc sản quý giá của vùng núi Cao Bằng.
Điều kiện canh tác:
Chất lượng đặc biệt của hạt dẻ Trùng Khánh có được nhờ vào điều kiện tự nhiên đặc thù của khu vực trồng. Cây dẻ được canh tác trên các sườn đồi có độ cao 450 - 600m, xung quanh bao bọc bởi núi đá vôi, tạo nên khí hậu mát mẻ, khô ráo quanh năm, rất thích hợp cho sự sinh trưởng và phát triển của cây. Khu vực trồng có nhiều sông, suối lớn chảy qua, cung cấp nguồn nước tưới và phù sa màu mỡ.
Về khí hậu, khu vực này có nền nhiệt độ trung bình từ 20°C - 21°C, phù hợp với các giai đoạn phát triển của cây, đặc biệt là thời kỳ ra hoa. Độ ẩm trung bình dao động từ 81,9% - 82,3%, số giờ nắng cao, tổng số giờ nắng trung bình đạt 1.450 - 1.500 giờ/năm, phù hợp với đặc tính ưa sáng của cây dẻ.
Về thổ nhưỡng, hạt dẻ Trùng Khánh được trồng trên đất xám, có độ dốc dưới 20 độ, độ ẩm dao động từ 15,74% - 20,27%. Thành phần đất giàu dinh dưỡng với tỷ lệ hạt sét từ 27,75% - 36,72%, hàm lượng cacbon hữu cơ tổng số từ 1,36% - 2,02%, hàm lượng đạm tổng số từ 0,12% - 0,17%, lân tổng số từ 0,05% - 0,09%, và kali tổng số từ 0,2% - 1,14%. Những yếu tố này tạo nên môi trường lý tưởng để cây dẻ sinh trưởng mạnh mẽ và cho chất lượng hạt dẻ vượt trội.
Quy trình kỹ thuật sản xuất:
Ngoài điều kiện tự nhiên thuận lợi, kỹ thuật canh tác và phương pháp sản xuất của người dân địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên chất lượng đặc thù của hạt dẻ Trùng Khánh.
Việc trồng cây dẻ thường được thực hiện vào đầu mùa mưa để cây có đủ độ ẩm phát triển. Người dân chọn giống dẻ khỏe mạnh, có khả năng sinh trưởng tốt để gieo trồng. Đất trồng được chuẩn bị kỹ lưỡng, đảm bảo độ tơi xốp, giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt. Khoảng cách giữa các cây thường được bố trí hợp lý để tạo không gian phát triển tán cây và thuận lợi cho quá trình quang hợp.
Trong quá trình chăm sóc, người dân thực hiện các biện pháp bón phân hữu cơ định kỳ nhằm cải thiện độ phì nhiêu của đất và cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cây. Ngoài ra, các biện pháp tưới tiêu hợp lý cũng được áp dụng để đảm bảo cây có đủ nước trong giai đoạn sinh trưởng, đặc biệt là vào mùa khô. Để phòng trừ sâu bệnh, phương pháp canh tác tự nhiên và thân thiện với môi trường được ưu tiên, hạn chế tối đa việc sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật.
Khi đến mùa thu hoạch, hạt dẻ được thu hái thủ công bằng tay, chọn lọc những hạt chín già, đạt tiêu chuẩn về kích thước và chất lượng. Sau khi thu hái, hạt dẻ được bảo quản trong môi trường thích hợp để giữ được độ tươi ngon và giá trị dinh dưỡng, giúp sản phẩm luôn đạt chất lượng cao khi đến tay người tiêu dùng.
Phạm vi địa lý:
Xã Đình Minh, xã Chí Viễn, xã Khâm Thành, xã Phong Châu thuộc huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng.
Truyền thông nói về sản phẩm Hạt dẻ Trùng Khánh:
Hạt dẻ Trùng Khánh - Món đặc sản thơm ngon trứ danh Cao Bằng: https://mia.vn/cam-nang-du-lich/dac-san-hat-de-trung-khanh-cao-bang-16644
Hạt dẻ Trùng Khánh: https://vietnam.vnanet.vn/vietnamese/long-form/hat-de-trung-khanh-361786.html
Hạt dẻ Trùng Khánh – đặc sản “ngọt bùi” của Cao Bằng: https://www.ivivu.com/blog/2022/11/hat-de-trung-khanh-dac-san-ngot-bui-cua-cao-bang/
