Ngày 29/4/2021, Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ ban hành Quyết định số 1253/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00106 cho sản phẩm miến dong “Bắc Kạn”. Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bắc Kạn là tổ chức quản lý chỉ dẫn địa lý này.
Miến là món ăn quen thuộc trong ẩm thực Việt Nam, đặc biệt không thể thiếu trong mâm cỗ ngày Tết và những dịp trọng đại. Miến dong Bắc Kạn đã trở thành một đặc sản, là món quà ý nghĩa mà những người con xa quê luôn mang về khi trở lại vùng sơn cước phía Bắc. Nhờ điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu thuận lợi, cây dong riềng trồng ở Bắc Kạn phát triển tốt, cho chất lượng vượt trội so với các vùng khác. Miến dong nơi đây thơm ngon, mang hương vị của nắng, gió, đất trời và cả sự cần cù, chân chất của người dân địa phương. Từ những năm 1980, miến dong Bắc Kạn không chỉ là sản vật quý mà còn trở thành biểu tượng, gợi lên nỗi nhớ quê hương trong lòng những người xa xứ.
Tính chất, chất lượng đặc thù của sản phẩm:
Miến dong Bắc Kạn có màu trắng xám sáng, hơi đục và ánh vàng tự nhiên, tạo nên sự khác biệt so với nhiều loại miến khác trên thị trường. Sợi miến khô có độ dai đặc trưng, giúp món ăn giữ được kết cấu hoàn hảo sau khi chế biến mà không bị nát hay bở. Đặc biệt, miến dong Bắc Kạn còn có hàm lượng tro không tan dao động từ 0,030 – 0,036%, góp phần tạo nên độ trong và độ bền của sợi miến khi nấu. Ngoài ra, hàm lượng Vitamin B1 trong miến dong Bắc Kạn khá cao, đạt từ 6,17 – 9,04 µg trên 100g tinh bột, giúp bổ sung dinh dưỡng cho người sử dụng. Nhờ những đặc điểm nổi bật này, miến dong Bắc Kạn không chỉ là một sản phẩm truyền thống mà còn được đánh giá cao về chất lượng và giá trị dinh dưỡng, trở thành lựa chọn yêu thích của nhiều gia đình Việt.
Đặc điểm địa lý:
Danh tiếng và chất lượng đặc trưng của miến dong Bắc Kạn có được là nhờ nguồn nguyên liệu đặc biệt – củ dong riềng trồng tại 73 xã thuộc 7 huyện và thành phố Bắc Kạn. Khu vực trồng dong riềng ở Bắc Kạn sở hữu điều kiện thổ nhưỡng đặc thù với chỉ số pHKCl dao động từ 3,52 – 7,62, hàm lượng cacbon hữu cơ (OC) đạt 5,02 – 15,08%, hàm lượng phốt pho dễ tiêu từ 1,26 – 19,95 mg P₂O₅/100g, hàm lượng kali dễ tiêu từ 1,92 – 12,21 mg K₂O/100g, hàm lượng cát chiếm từ 28,86 – 82,88% và dung lượng cation trao đổi (CEC) nằm trong khoảng 5,10 – 21,70 ldl/100g. Những yếu tố này tạo điều kiện lý tưởng để cây dong riềng phát triển, giúp củ dong riềng có hàm lượng tinh bột đạt 19,51% – 22,38% và hàm lượng Vitamin B1 ở mức 6,60 – 8,06 µg/100g tinh bột. Chính hai chỉ tiêu quan trọng này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng miến dong Bắc Kạn, đặc biệt là hàm lượng tro không tan và Vitamin B1 trong sản phẩm, góp phần tạo nên hương vị đặc trưng và giá trị dinh dưỡng cao của miến dong Bắc Kạn.
Quy trình kỹ thuật sản xuất:
Bên cạnh nguồn nguyên liệu chất lượng, kỹ thuật sản xuất miến dong đặc thù tại Bắc Kạn cũng góp phần quan trọng tạo nên tính chất đặc trưng của sản phẩm, đặc biệt ở công đoạn ngâm, tẩy trắng và phơi, sấy miến. Trong quá trình làm trắng tinh bột dong riềng, tinh bột khô hoặc ướt được ngâm với nước sạch theo tỉ lệ 100kg tinh bột với 50 lít nước trong thùng hoặc bể chứa chuyên dụng có gắn máy khuấy. Hỗn hợp này được khuấy đều trong 15 phút, sau đó để lắng trong 3 giờ rồi tháo bỏ nước bẩn. Quá trình khuấy - lắng này được lặp lại từ 3 - 5 lần cho đến khi nước trong trở lại và tinh bột không còn mùi chua. Đặc biệt, công đoạn này không sử dụng hóa chất tẩy trắng hay chất khử chua, đảm bảo sự an toàn và tự nhiên của sản phẩm. Miến làm từ tinh bột ướt sẽ có màu xám hơi ánh vàng, hơi đục, trong khi miến làm từ tinh bột khô sẽ có màu trắng xám sáng, hơi đục.
Ngoài ra, công đoạn phơi sấy cũng là yếu tố quyết định độ dai của sợi miến. Khi thời tiết thuận lợi, miến được phơi trên phên hoặc sào ở nhiệt độ trên 30°C, độ ẩm dưới 70% trong khoảng 5 – 10 giờ. Trong những ngày mưa, quá trình sấy diễn ra trong buồng sấy ở nhiệt độ từ 35 - 40°C cho đến khi miến đạt độ ẩm dưới 10%. Nhờ phương pháp sản xuất truyền thống kết hợp với kỹ thuật phơi sấy hợp lý, miến dong Bắc Kạn không chỉ đảm bảo chất lượng mà còn giữ được hương vị đặc trưng, sợi miến khô, dai và thơm ngon.
Phạm vi địa lý:
- Khu vực sản xuất miến dong: Tỉnh Bắc Kạn.
- Khu vực sản xuất củ dong riềng nguyên liệu:
Các xã Dương Quang, Nông Thượng, Sông Cầu thuộc thành phố Bắc Kạn;
Các xã Ăn Thắng, Bằng Thành, Bộc Bố, Cổ Linh, Cao Tân, Công Bằng, Giáo Hiệu, Nghiên Loan, Nhạn Môn, Xuân La thuộc huyện Pác Nặm;
Các xã Bành Trạch, Cao Thượng, Cao Trĩ, Chợ Rã, Chu Hương, Địa Linh, Đồng Phúc, Hà Hiệu, Hoàng Trĩ, Khang Ninh, Mỹ Phương, Nam Mẫu, Phúc Lộc, Quảng Khê, Thượng Giáo, Yến Dương thuộc huyện Ba Bể;
Các xã Cốc Đán, Nà Phặc, Trung Hòa thuộc huyện Ngân Sơn;
Các xã Cao Sơn, Đôn Phong, Dương Phong, Mỹ Thanh, Quang Thuận, Sĩ Bình, Tú Trĩ, Vi Hương, Vũ Muộn thuộc huyện Bạch Thông;
Các xã Bằng Lãng, Bằng Phúc, Bình Trung, Đại Sảo, Đông Viên, Lương Bằng, Nghĩa Tá, Phong Huân, Yên Mỹ, Yên Nhuận thuộc huyện Chợ Đồn;
Các xã Mai Lạp, Quảng Chu, Tân Sơn, Thanh Mai, Thanh Vận thuộc huyện Chợ Mới;
Các xã Côn Minh, Cư Lễ, Cường Lợi, Dương Sơn, Hảo Nghĩa, Hữu Thác, Kim Hỷ, Kim Lư, Lạng San, Lam Sơn, Lương Hạ, Lương Thành, Văn Học, Văn Minh, Vũ Loan, Xuân Dương, Yến Lạc thuộc huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn.
Truyền thông nói về sản phẩm miến dong Bắc Kạn:
Miến dong Nhất Thiện - Đặc sản của núi rừng Bắc Kạn: https://baobackan.vn/mien-dong-nhat-thien-dac-san-cua-nui-rung-bac-kan-post56682.html
Giữ gìn và phát triển thương hiệu sản phẩm miến dong Bắc Kạn: https://sanphamvungmien.vn/san-pham-vung-mien/mien-bac/2018/12/giu-gin-va-phat-trien-thuong-hieu-san-pham-mien-dong-bac-kan
Nghề làm miến dong ở Bắc Kạn: https://nhandan.vn/nghe-lam-mien-dong-o-bac-kan-post760825.html
