Ngày 04/11 /2022, Cục Sở hữu trí tuệ ban hành Quyết định số 5346/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00122 “Suối Giàng Văn Chấn” cho sản phẩm chè Shan tuyết. Ủy ban nhân dân huyện Văn Chấn là tổ chức quản lý chỉ dẫn địa lý này.
Chè Shan tuyết Suối Giàng Văn Chấn là một trong những sản phẩm đặc trưng và nổi tiếng của huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái. Đây là chỉ dẫn địa lý thứ hai của tỉnh Yên Bái dành cho chè Shan tuyết, sau chè Shan Phình Hồ, khẳng định giá trị và danh tiếng của sản phẩm chè nơi đây.
Suối Giàng, với độ cao hơn 1.400m so với mực nước biển, được thiên nhiên ưu đãi khí hậu mát mẻ quanh năm, thổ nhưỡng giàu dinh dưỡng, tạo điều kiện lý tưởng cho những cây chè Shan tuyết cổ thụ phát triển. Những cây chè nơi đây có tuổi đời hàng trăm năm, thân cây phủ rêu phong, cành lá vươn lên đón sương sớm và tinh hoa của đất trời, tạo nên những búp chè trắng muốt, phủ lớp tuyết mỏng đặc trưng.
Du khách đến với Suối Giàng không chỉ để tận hưởng vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ của núi rừng Tây Bắc mà còn để đắm mình trong không gian thanh bình của những đồi chè cổ thụ. Họ có cơ hội trực tiếp thưởng thức hương vị đặc trưng của chè Shan tuyết – một loại chè nổi tiếng với hương thơm tự nhiên, vị chát nhẹ, hậu ngọt sâu lắng. Không chỉ là một thức uống, chè Shan tuyết Suối Giàng còn mang trong mình câu chuyện văn hóa, truyền thống lâu đời của đồng bào Mông, những người đã gắn bó và bảo vệ cây chè từ đời này sang đời khác, giữ gìn nét tinh túy của vùng đất này.
Đặc điểm cảm quan và chất lượng:
Chè Shan tuyết Suối Giàng Văn Chấn không chỉ nổi bật bởi nguồn gốc cổ thụ lâu đời mà còn sở hữu những đặc điểm cảm quan riêng biệt, tạo nên danh tiếng và chất lượng đặc trưng của loại chè này. Những búp chè Shan tuyết được thu hái từ những cây chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi, có hình dáng xoăn tự nhiên, màu xanh đậm, phủ một lớp tuyết trắng đặc trưng – dấu hiệu của hàm lượng lông tơ cao, một trong những yếu tố góp phần tạo nên hương vị tinh tế của chè.
Khi pha, nước chè Shan tuyết Suối Giàng có màu xanh vàng trong trẻo, ánh lên sắc mật ong tự nhiên, mang lại cảm giác thanh tao, tươi sáng. Hương thơm mạnh mẽ, đặc trưng của chè Shan tuyết là sự hòa quyện giữa hương núi rừng hoang sơ, hương cốm non thoang thoảng và chút phảng phất của mật ong rừng, tạo nên một trải nghiệm thưởng trà đầy cuốn hút.
Về vị giác, chè có vị chát nhẹ nơi đầu lưỡi, nhưng sau đó nhanh chóng chuyển sang hậu vị ngọt thanh, sâu lắng, kéo dài trong vòm miệng, tạo nên sự cân bằng hoàn hảo giữa các tầng hương vị. Đặc điểm này được minh chứng rõ ràng qua các chỉ tiêu thành phần hóa học của chè. Cụ thể, hàm lượng tanin dao động từ 23,1% - 23,9%, góp phần tạo nên vị chát dịu nhẹ đặc trưng. Hàm lượng chất hòa tan từ 51,3% - 53,6%, giúp nước chè giữ được độ trong và sáng. Axit amin trong chè dao động từ 2,77% - 4,53%, giúp cân bằng vị chát và tạo ra độ ngọt tự nhiên. Hàm lượng catechin tổng số đạt từ 144,0 - 180,0 mg/g, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên các đặc tính chống oxy hóa và lợi ích sức khỏe. Ngoài ra, hàm lượng cafein từ 3,5% - 4,3% giúp tăng sự tỉnh táo, đem đến cảm giác sảng khoái khi thưởng thức.
Chính nhờ những đặc điểm cảm quan và thành phần hóa học đặc biệt này, chè Shan tuyết Suối Giàng Văn Chấn không chỉ là một thức uống thượng hạng mà còn là một sản phẩm văn hóa, mang đậm dấu ấn của vùng đất Suối Giàng và bàn tay khéo léo của đồng bào nơi đây.
Điều kiện canh tác:
Chè Shan tuyết mang chỉ dẫn địa lý “Suối Giàng Văn Chấn” được trồng tại các khu vực núi cao trên 600m so với mực nước biển, nơi có địa hình dốc từ 8° - 30°. Khu vực này có điều kiện khí hậu lý tưởng với nhiệt độ trung bình năm dao động từ 22°C - 26°C, biên độ nhiệt ngày và đêm ổn định khoảng 8°C - 9°C, lượng mưa hàng năm dao động từ 1.200mm - 1.800mm, cùng độ ẩm trung bình duy trì ở mức 83% - 87%.
Thổ nhưỡng tại vùng trồng chè chủ yếu là đất đỏ vàng hình thành trên đá sét và đá biến chất, với thành phần cơ giới từ thịt nhẹ đến trung bình. Đặc biệt, tầng canh tác dày trên 1m giúp rễ chè có không gian phát triển mạnh mẽ, hấp thụ tốt các dưỡng chất từ đất.
Nhờ sự kết hợp hài hòa giữa địa hình, khí hậu và thổ nhưỡng đặc trưng, cây chè Shan tuyết tại Suối Giàng Văn Chấn có điều kiện lý tưởng để sinh trưởng, phát triển bền vững. Chính những yếu tố tự nhiên này đã góp phần quan trọng vào quá trình tích lũy dưỡng chất trong lá chè, giúp sản phẩm chè Shan tuyết nơi đây có hương vị đậm đà, chất lượng cao, mang đặc trưng riêng biệt không thể nhầm lẫn.
Quy trình kỹ thuật sản xuất:
Chất lượng chè nguyên liệu phụ thuộc vào thời gian, thời điểm và phương thức thu hái. Tại khu vực địa lý Suối Giàng Văn Chấn, người dân áp dụng phương pháp hái chè theo tiêu chuẩn “1 tôm 2 - 3 lá”. Đây là nguyên liệu lý tưởng cho chế biến chè do có hàm lượng polyphenol và cafein cao, giúp tạo nên hương vị đặc trưng. Nếu thu hái quá già, chất lượng chè sẽ suy giảm, ảnh hưởng đến hương vị và khả năng sinh trưởng của cây chè.
Búp chè ngay sau khi hái bắt đầu quá trình héo tự nhiên, đây là giai đoạn quan trọng quyết định chất lượng sản phẩm. Việc vận chuyển và bảo quản chè tươi cần đảm bảo đúng kỹ thuật để giữ được độ tươi tốt nhất. Nếu chè bị nén chặt trong sọt hái quá lâu, đặc biệt trong mùa hè, sẽ dễ bị "ngốt", làm giảm chất lượng đáng kể. Nhận thức được điều này, người dân tại Suối Giàng tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc thu hái. Chè sau khi thu hái được chuyển ngay về nơi chế biến, trải đều trên bạt, nong, nia… với lớp chè dày không quá 20cm, bảo quản trong không gian thoáng mát, không quá 4 tiếng để đảm bảo chè còn tươi nguyên.
Chế biến là công đoạn cuối cùng, mang tính quyết định đến chất lượng chè Shan tuyết Suối Giàng Văn Chấn. Trước đây, việc chế biến chè hoàn toàn thủ công, phụ thuộc vào kinh nghiệm của người làm chè. Người thợ phải khéo léo điều chỉnh nhiệt độ sao chè bằng trực giác, đảm bảo lửa luôn đều, kết hợp với kỹ thuật vò chè giúp búp chè săn chặt, tạo hình đặc trưng.
Ngày nay, công nghệ hiện đại đã hỗ trợ đáng kể trong quá trình chế biến, tuy nhiên, điều này đòi hỏi người sản xuất phải nắm vững kỹ thuật để kiểm soát chất lượng chè. Nhiệt độ trong từng công đoạn có ảnh hưởng lớn đến hương vị và màu sắc sản phẩm. Giai đoạn diệt men sử dụng thùng sao có nhiệt độ cao trên 300°C hoặc lửa lớn nhất khi sao bằng củi trong khoảng 3 - 5 phút. Trong 15 - 20 phút đầu của giai đoạn sao khô, nhiệt độ thùng sao duy trì ở mức 95 - 105°C, sau đó giảm dần xuống khoảng 70°C cho đến khi chè đạt độ khô giòn, với độ ẩm còn lại chỉ từ 3 - 5%.
Để đảm bảo nguồn gốc xuất xứ và giữ vững giá trị thương hiệu, chè Shan tuyết Suối Giàng Văn Chấn được đóng gói ngay tại khu vực địa lý sản xuất. Quy trình chặt chẽ từ thu hái đến chế biến đã giúp sản phẩm này giữ được hương thơm đặc trưng, màu nước xanh vàng ánh mật ong, vị chát nhẹ, ngọt hậu sâu, trở thành đặc sản danh tiếng của vùng đất Suối Giàng Văn Chấn.
Phạm vi địa lý:
Xã Nậm Búng, xã Gia Hội, xã Nậm Mười, xã Sùng Đô, xã Suối Quyền, xã Suối Giàng, xã Suối Bu thuộc huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái.
Truyền thông nói về sản phẩm chè shan tuyết Suối Giàng Văn Chấn:
Đặc sản chè Shan Tuyết Suối Giàng - Yên Bái: https://www.yenbai.gov.vn/noidung/tintuc/Pages/chi-tiet-tin-tuc.aspx?ItemID=60&l=DacsanYenBai
Chè Shan tuyết Suối Giàng tự tin mang "5 cực" bước ra thị trường thế giới: https://baodantoc.vn/che-shan-tuyet-suoi-giang-tu-tin-mang-5-cuc-buoc-ra-thi-truong-the-gioi-1699033350643.htm
Chè Shan tuyết suối Giàng - Thức quà từ thiên nhiên: https://mia.vn/cam-nang-du-lich/che-shan-tuyet-suoi-giang-thuc-qua-tu-thien-nhien-4139
