Ngày 13/11/2020, Cục Sở hữu trí tuệ ban hành Quyết định số 4473/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00088 cho sản phẩm bưởi “Khả Lĩnh”. Ủy ban nhân dân huyện Yên Bình (Yên Bái) là Tổ chức quản lý chỉ dẫn địa lý này.
Cây bưởi Khả Lĩnh có lịch sử hơn 300 năm, gắn liền với sự hình thành và phát triển của làng Khả Lĩnh (nay là thôn Khả Lĩnh), xã Đại Minh, huyện Đoan Hùng, từ cuối thế kỷ XVII. Đây là một trong hai vùng đất nổi tiếng sản sinh ra giống bưởi ngon đặc trưng, góp phần tạo nên danh tiếng của bưởi Đoan Hùng trong lịch sử. Từ lâu, bưởi Khả Lĩnh đã đi vào ca dao dân gian, khẳng định vị thế của mình:
"Bưởi Đoan Hùng lừng danh chí tiếng
Là hai nơi Chi Đám - Đại Minh"
Bưởi Khả Lĩnh không chỉ là sản vật quý của địa phương mà còn trở thành món quà biếu ý nghĩa dành cho du khách gần xa. Truyền thuyết kể rằng, dưới thời phong kiến, vùng đất này có những rừng bưởi tự nhiên bạt ngàn. Trẻ con trong làng thường hái bưởi, đóng thành bè rồi thả trôi theo dòng sông. Những quả bưởi trôi về vùng hạ lưu, khi người dân nhặt lên ăn thử, họ bất ngờ trước hương vị thơm ngon đặc biệt và tìm đến tận làng Khả Lĩnh để mua. Nhận thấy giá trị của giống bưởi này, dân làng đã dày công chăm sóc, chọn lọc những cây bưởi tốt nhất để nhân giống, từ đó tạo ra những vườn bưởi cho trái thơm ngon nổi tiếng.
Vào thời phong kiến, bưởi Khả Lĩnh còn được tuyển chọn kỹ lưỡng để dâng lên vua chúa, trở thành đặc sản tiến cung. Mỗi năm, người dân Khả Lĩnh đều chọn những quả bưởi căng tròn, ngọt đậm để cống nạp triều đình, khẳng định vị thế của một giống bưởi quý hiếm, được trọng vọng suốt nhiều thế kỷ. Ngày nay, bưởi Khả Lĩnh vẫn giữ vững danh tiếng và là niềm tự hào của vùng đất Đoan Hùng, trở thành một trong những biểu tượng văn hóa - nông sản đặc sắc của tỉnh Phú Thọ.
Đặc điểm cảm quan và chất lượng:
Nhờ chất lượng thơm ngon, đặc trưng riêng biệt, bưởi Khả Lĩnh ngày càng được thị trường ưa chuộng, mang lại giá trị kinh tế cao. Hiệu quả kinh tế của bưởi Khả Lĩnh vượt trội so với nhiều loại cây trồng khác, với thu nhập bình quân đạt từ 250 đến 300 triệu đồng/ha/năm, cao gấp 1,5 đến 2 lần so với các loại cây ăn quả thông thường. Chính nguồn thu ổn định và giá trị kinh tế cao từ cây bưởi đã giúp người dân địa phương yên tâm canh tác, mở rộng diện tích trồng, đầu tư vào kỹ thuật chăm sóc và nâng cao chất lượng sản phẩm.
Không chỉ mang lại nguồn thu nhập bền vững cho nông dân, bưởi Khả Lĩnh còn góp phần thúc đẩy các ngành nghề khác phát triển, như sản xuất giống, cung ứng phân bón, bao bì đóng gói, thương mại và du lịch nông nghiệp. Bên cạnh đó, thương hiệu bưởi Khả Lĩnh còn giúp nâng cao vị thế của xã Đại Minh trên bản đồ sản xuất nông nghiệp chất lượng cao, tạo động lực cho quá trình xây dựng nông thôn mới và phát triển kinh tế địa phương một cách bền vững.
Nhờ những giá trị to lớn mà bưởi Khả Lĩnh mang lại, nhiều hộ gia đình đã vươn lên làm giàu từ cây bưởi, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của vùng quê giàu truyền thống này. Trong tương lai, việc tiếp tục đầu tư vào giống, kỹ thuật trồng trọt, áp dụng công nghệ và mở rộng thị trường tiêu thụ sẽ giúp bưởi Khả Lĩnh ngày càng khẳng định thương hiệu, nâng cao giá trị kinh tế và vươn xa hơn trên thị trường trong nước và quốc tế.
Điều kiện canh tác:
Bưởi Khả Lĩnh có được danh tiếng như ngày nay là nhờ sự phù hợp với điều kiện tự nhiên đặc trưng của vùng trồng. Khu vực trồng bưởi Khả Lĩnh thuộc xã Đại Minh, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái, nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, đặc trưng bởi nhiệt độ trung bình năm từ 23,4°C - 24,4°C và tổng lượng mưa trung bình hàng năm dao động từ 1.267,1 mm đến 2.414,2 mm. Đây là khu vực có địa hình thấp, chủ yếu là vùng ven sông, khá bằng phẳng, xen kẽ với những đồi thấp, tạo điều kiện thuận lợi cho canh tác nông nghiệp.
Ngoài ra, chế độ thủy văn trong vùng trồng bưởi chịu sự tác động của hệ thống sông Chảy, hồ Thác Bà và mạng lưới sông, suối, kênh rạch dày đặc, giúp điều tiết nguồn nước một cách tự nhiên. Nhờ đó, đất đai nơi đây được bồi tụ một lớp phù sa màu mỡ, kết cấu tơi xốp, thông thoáng, có khả năng tiêu thoát nước tốt, không bị ngập úng, nhiễm mặn hay nhiễm phèn. Những điều kiện thổ nhưỡng này tạo môi trường lý tưởng cho cây bưởi sinh trưởng và phát triển ổn định.
Về đặc điểm đất trồng, vùng này thuộc nhóm đất thịt pha cát và sét, có độ pHKCL dao động từ 5,91 đến 6,68, nằm trong ngưỡng lý tưởng giúp cây bưởi hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả. Hàm lượng lân dễ tiêu cao (từ 174,26 mg/kg đến 188,63 mg/kg) giúp duy trì hàm lượng axit tổng số trong dịch quả ở mức thấp, làm giảm vị chua của bưởi. Bên cạnh đó, hàm lượng kali tổng số từ 1,18% đến 1,25%, cùng với kali dễ tiêu từ 140,24 mg/kg đến 154,10 mg/kg, giúp nâng cao độ Brix (độ ngọt) của bưởi, đồng thời làm giảm độ dày của vỏ, giúp vỏ bưởi mỏng hơn, thuận lợi cho quá trình bảo quản và tiêu thụ.
Ngoài ra, khả năng trao đổi cation (CEC) trong đất tương đối cao, dao động từ 41,38 meq/100g đến 45,08 meq/100g, giúp cây bưởi hấp thụ kali tốt hơn, từ đó nâng cao chất lượng quả, đặc biệt là tăng hàm lượng đường tự nhiên và độ Brix. Chính những yếu tố tự nhiên thuận lợi này đã giúp bưởi Khả Lĩnh có hương vị thơm ngon đặc trưng, góp phần tạo nên danh tiếng và giá trị thương hiệu bưởi Đoan Hùng trong suốt hàng trăm năm qua.
Quy trình kỹ thuật sản xuất:
Với bề dày hơn 300 năm kinh nghiệm trồng bưởi, người dân địa phương đã tích lũy và truyền lại những bí quyết quý giá trong việc trồng trọt, chăm sóc và thu hoạch sao cho phù hợp với đặc tính của cây bưởi cũng như điều kiện đất đai tự nhiên. Nhờ đó, bưởi Khả Lĩnh không chỉ giữ vững được chất lượng vượt trội mà còn ngày càng phát triển và khẳng định vị thế trên thị trường.
Bên cạnh kinh nghiệm truyền thống, người dân nơi đây cũng chủ động áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào canh tác để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Các biện pháp như thụ phấn chéo với bưởi chua giúp tăng khả năng đậu quả, bón phân hữu cơ một cách khoa học để cải thiện dinh dưỡng đất, hay chọn lọc giống từ những cây mẹ có chất lượng tốt nhất nhằm bảo tồn và phát triển nguồn gen quý của bưởi Khả Lĩnh đều được áp dụng một cách bài bản.
Nhờ sự kết hợp hài hòa giữa kinh nghiệm truyền thống và khoa học kỹ thuật hiện đại, bưởi Khả Lĩnh không chỉ giữ được hương vị đặc trưng, mà còn ngày càng khẳng định danh tiếng, trở thành lựa chọn tin cậy của người tiêu dùng.
Phạm vi địa lý:
Xã Đại Minh, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái
Truyền thông nói về sản phẩm bưởi Khả Lĩnh:
Mãi ngọt thơm bưởi Khả Lĩnh: https://baoyenbai.com.vn/12/303541/Mai-ngot-thom-buoi-Kha-Linh-.aspx
Bưởi Khả Lĩnh - Bưởi Tổ ở Đoan Hùng: http://svhttdl.phutho.gov.vn/tin/buoi-kha-linh-buoi-to-o-doan-hung_551.html
Bưởi Khả Lĩnh ai nhớ, ai quên: https://baophutho.vn/buoi-kha-linh-ai-nho-ai-quen-54127.htm
