Ngày 28 tháng 12 năm 2020, Cục Sở hữu trí tuệ ban hành Quyết định số 4918/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00099 cho măng tre Bát Độ Yên Bái. Ủy ban nhân dân huyện Trấn Yên là tổ chức quản lý chỉ dẫn địa lý này.
Yên Bái là một tỉnh miền núi nằm ở khu vực Tây Bắc Việt Nam, nơi hội tụ và giao thoa văn hóa của 30 dân tộc anh em, tạo nên một bức tranh văn hóa đa dạng và phong phú. Vùng đất này mang trong mình địa hình độc đáo, được kiến tạo dọc theo dòng chảy của sông Hồng, trên nền phù sa cổ, với những cánh đồng trù phú đan xen cùng những dãy núi sừng sững vươn sát bờ sông, tạo nên cảnh quan hùng vĩ và thơ mộng.
Lịch sử hình thành và phát triển của Yên Bái đã có từ thời kỳ đồ đá mới, kéo dài qua thời kỳ đồ đồng và đồ sắt, minh chứng rõ nét nhất qua di tích khảo cổ học Bến Mậu A, một địa điểm quan trọng ghi dấu những dấu tích sinh sống của cư dân cổ. Trải qua bao thế hệ, với trí tuệ và đôi bàn tay lao động cần mẫn, người dân Yên Bái đã không ngừng sáng tạo, phát triển sản xuất nông nghiệp gắn liền với điều kiện tự nhiên của vùng.
Một trong những dấu ấn đặc biệt là việc Yên Bái tiên phong đưa măng tre Bát Độ về trồng tại Việt Nam từ những năm đầu thế kỷ 21. Nhờ hội tụ những điều kiện địa lý, khí hậu và thổ nhưỡng phù hợp, cây măng tre Bát Độ đã nhanh chóng phát triển mạnh mẽ, trở thành một trong những sản phẩm đặc thù nổi tiếng, góp phần nâng cao giá trị kinh tế và khẳng định thương hiệu nông sản của Yên Bái.
Đặc điểm cảm quan và chất lượng:
Măng tươi Bát Độ Yên Bái là một sản phẩm đặc trưng của vùng, được chế biến thành bốn loại chính gồm măng tươi, măng ủ chua, măng muối và măng khô, mỗi loại đều mang những đặc điểm riêng biệt, phù hợp với nhiều nhu cầu sử dụng khác nhau. Măng tươi giữ được vị ngọt tự nhiên khi nấu chín, không có xơ, giòn và không có mùi ngái, với hàm lượng chất xơ thô dao động từ 0,22 đến 0,72 g/100g và hàm lượng Amino axit từ 3,53 đến 3,61 mg/kg. Măng ủ chua có đặc điểm không có xơ, giữ được độ giòn tự nhiên, với hàm lượng chất xơ thô từ 0,4 đến 0,82 g/100g, giúp cân bằng hương vị, thích hợp cho nhiều món ăn truyền thống. Măng muối có vị ngọt tự nhiên, kết hợp hài hòa giữa vị mặn vừa phải và độ chua nhẹ, không có xơ, rất giòn và có hàm lượng chất xơ thô từ 0,4 đến 0,68 g/100g, giúp tăng giá trị dinh dưỡng và sự đa dạng trong chế biến món ăn. Măng sợi khô mang đến vị ngọt đậm đà, giữ nguyên chất lượng dù đã qua quá trình sấy khô. Khi nấu chín, măng vẫn không có xơ, giúp món ăn trở nên thơm ngon, đậm vị, với hàm lượng chất xơ thô từ 0,38 đến 0,63 g/100g và hàm lượng Amino axit từ 2,38 đến 2,5 mg/kg, giúp bảo toàn giá trị dinh dưỡng. Điểm đặc trưng nổi bật của măng tre Bát Độ Yên Bái chính là vị ngọt tự nhiên và đặc tính ít xơ sợi. Điều này có được nhờ điều kiện khí hậu, địa hình và đặc điểm nông hóa thổ nhưỡng độc đáo của khu vực Yên Bái. Chính những yếu tố này đã tạo nên chất lượng vượt trội, giúp măng tre Bát Độ trở thành một đặc sản nổi tiếng, được nhiều người tin dùng và yêu thích.
Điều kiện canh tác:
Khu vực địa lý trồng măng tre Bát Độ Yên Bái mang đặc trưng của tiểu vùng khí hậu Tây Bắc với bốn mùa rõ rệt trong năm. Nhiệt độ trung bình dao động từ 20 - 23°C, với mức cao nhất lên đến 37°C và thấp nhất khoảng 3°C. Lượng mưa lớn, đặc biệt kéo dài trong giai đoạn sinh trưởng và thu hoạch măng từ tháng 5 đến tháng 9, giúp giảm tỷ lệ chất xơ sợi trong măng, tạo nên kết cấu mềm và ít xơ hơn. Biên độ nhiệt ngày đêm cao, từ 7 - 13°C, đóng vai trò quan trọng trong việc tích lũy Amino axit, chuyển hóa và tích lũy phenol thơm, góp phần tạo nên hương thơm đặc trưng và vị ngọt tự nhiên của măng tre Bát Độ Yên Bái. Nhờ điều kiện này, măng nguyên liệu có mùi không ngái, hàm lượng Amino axit cao, mang lại cảm quan dễ chịu với vị ngọt dịu, không hắc. Địa hình khu vực là sự chuyển tiếp từ trung du đến miền núi, tạo môi trường thuận lợi cho sự sinh trưởng và phát triển của măng tre Bát Độ. Đặc biệt, khu vực này có các loại đất chủ yếu như đất xám feralit và đất feralit đỏ vàng, với tầng phong hóa dày trên 0,8m, độ che phủ rừng cao, hạn chế hiện tượng rửa trôi và xói mòn. Nhờ vậy, đất đai nơi đây đáp ứng tốt yêu cầu sinh thái của cây măng tre Bát Độ, góp phần tạo nên chất lượng đặc trưng của sản phẩm.
Phạm vi địa lý:
Xã Kiên Thành, xã Hồng Ca, xã Hưng Khánh, xã Lương Thịnh, xã Tân Đồng thuộc huyện Trấn Yên; xã An Bình, xã Mậu Đông, xã Đông An, xã Tân Hợp, xã Lâm Giang thuộc huyện Văn Yên; xã Xuân Lai, xã Yên Thành, xã Mỹ Gia, xã Cảm Nhân thuộc huyện Yên Bình; xã An Phú, xã Động Quan, xã Tô Mậu, xã Mường Lai, xã Minh Chuẩn thuộc huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái.
Truyền thông nói về sản phẩm măng tre Bát Độ:
Ngọt, giòn Măng tre Bát Độ Yên Bái: https://yenbai.gov.vn/noidung/tintuc/Pages/chi-tiet-tin-tuc.aspx?ItemID=64&l=DacsanYenBai
Cây măng tre Bát Độ giúp hàng nghìn hộ xoá đói, giảm nghèo: https://baotainguyenmoitruong.vn/cay-mang-tre-bat-do-giup-hang-nghin-ho-xoa-doi-giam-ngheo-370193.html
Măng tre Bát Độ - Đặc sản vùng cao Yên Bái: https://yenbai.gov.vn/hoat-dong-xuc-tien-thuong-mai/noidung/tintuc/Pages/chi-tiet-tin-tuc.aspx?l=Tinhoatdong&ItemID=1061
