Ngày 07/8/2020, Cục Sở hữu trí tuệ ban hành Quyết định số 3159/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00084 cho sản phẩm thảo quả “Vị Xuyên”. Ủy ban nhân dân huyện Vị Xuyên là Tổ chức quản lý chỉ dẫn địa lý này.
Thảo quả có tên khoa học là Amomum Aromaticum Roxb, thuộc họ gừng. Loại cây này được chia thành hai loại chính là thảo quả đỏ và thảo quả xanh. Nhờ hương thơm đặc trưng, vị ngọt xen lẫn cay nồng, thảo quả được mệnh danh là "nữ hoàng" của các loại gia vị và có nhiều lợi ích đối với sức khỏe.
Tại Việt Nam, thảo quả được phát hiện từ cuối thế kỷ XVIII như một loại cây mang lại giá trị quý. Nhận thấy tiềm năng của loại cây này, người dân vùng núi cao các tỉnh miền núi phía Bắc như Lào Cai, Lai Châu, Cao Bằng, Hà Giang, Tuyên Quang đã đưa thảo quả vào trồng và chăm sóc, giúp cây phát triển mạnh mẽ trong điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng phù hợp.
Ở Hà Giang, cây thảo quả đã được đồng bào vùng cao huyện Vị Xuyên trồng dưới tán rừng tự nhiên từ khoảng 30 năm nay. Nhờ giá trị kinh tế cao, thảo quả được ví như “cây vàng đỏ” mà người dân đang cất giữ trong rừng. Đặc biệt, trong 15 năm trở lại đây, thảo quả đã trở thành cây dược liệu chủ lực, mang lại nguồn thu nhập ổn định và góp phần xóa đói giảm nghèo cho nhiều hộ gia đình dân tộc thiểu số tại vùng cao.
Đặc điểm cảm quan và chất lượng:
Thảo quả Vị Xuyên có kích thước lớn, quả mọng với lớp vỏ và cùi dày, chắc, không có hạt lép. Vỏ quả có màu nâu nhạt, bề mặt đều, nổi rõ các đường gân chạy dọc và mặt trong vỏ sáng bóng. Khi ngửi, thảo quả tỏa ra hương thơm tự nhiên, còn khi nếm, vị cay ngọt, dễ chịu.
Về chất lượng, thảo quả Vị Xuyên có hàm lượng protein thô đạt tối thiểu 5,67%. Hàm lượng tinh dầu cao, đạt từ 1,99% trở lên, vượt trội so với thảo quả ở một số khu vực khác. Ngoài ra, hàm lượng axit tổng số đạt tối thiểu 0,71%, hàm lượng tro đạt từ 5,03% trở lên. Độ ẩm của thảo quả thấp, không vượt quá 14,39%, giúp sản phẩm khô, bảo quản được lâu.
Điều kiện canh tác:
Khu vực trồng thảo quả Vị Xuyên nằm dọc theo dãy núi Tây Côn Lĩnh, thuộc khối núi granit thượng nguồn sông Chảy. Đây là vùng cao với địa hình phức tạp, có độ cao trung bình trên 1.300 mét so với mực nước biển, mức độ chia cắt lớn và độ dốc từ 40 - 45 độ.
Khí hậu tại khu vực này có nhiệt độ trung bình năm dưới 16°C, độ ẩm trung bình dao động từ 81 - 86%. Lượng mưa trung bình hàng năm đạt 1.744,6mm, với hiện tượng mưa phùn kéo dài từ 4,9 đến 10,4 ngày mỗi tháng trong những tháng ít mưa. Đặc biệt, đây là một trong những vùng có số ngày mưa nhiều nhất ở Việt Nam, lượng mưa tập trung cao vào tháng 5 và tháng 6 – thời điểm thảo quả ra hoa. Điều này khiến số lượng quả ít hơn so với các khu vực khác, nhưng bù lại, quả to, đỏ mọng, đồng đều hơn và không có hạt lép.
Đất trồng thảo quả tại Vị Xuyên chủ yếu là đất mùn vàng đỏ trên đá granit và đất mùn vàng nhạt trên núi cao. Loại đất này có độ chua đến ít chua, với độ pH KCl trung bình là 4,2. Hàm lượng chất hữu cơ tầng mặt rất cao, đạt 52,52%, trong khi hàm lượng lân và kali cũng dồi dào, lần lượt đạt 48,07mg/100g đất và 50,32mg/100g đất.
Thảo quả Vị Xuyên được trồng dưới tán rừng có nhiều cây gỗ lá rộng, thường xuyên che bóng. Nhờ điều kiện này, đất trồng luôn giữ được tầng thảm mục dày từ 20 - 40cm. Đặc biệt, càng lên cao, tầng thảm mục càng dày hơn. Đây là yếu tố quan trọng quyết định đến năng suất và chất lượng của thảo quả Vị Xuyên.
Quy trình kỹ thuật sản xuất:
Để thảo quả Vị Xuyên đạt được chất lượng cao, ngoài điều kiện tự nhiên thuận lợi, kinh nghiệm và truyền thống canh tác của người dân địa phương cũng đóng vai trò quan trọng.
Tại Vị Xuyên, người dân đã xây dựng hương ước, quy ước trong việc giữ rừng và bảo vệ vườn thảo quả. Đồng thời, họ thực hiện cơ chế kiểm tra, giám sát chéo giữa các hộ gia đình, đảm bảo thảo quả được thu hoạch đúng thời vụ, đạt độ chín tối ưu và có chất lượng tốt nhất.
Trong suốt quá trình sinh trưởng, cây thảo quả hoàn toàn không sử dụng phân bón hay thuốc bảo vệ thực vật. Nhờ phương pháp canh tác tự nhiên này, sản phẩm không chỉ có chất lượng cao mà còn đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.
Phạm vi địa lý:
xã Cao Bồ, Phương Tiến, Thượng Sơn, Quảng Ngần, Lao Chải, Xín Chải, Thanh Đức, Thanh Thủy, Kim Linh thuộc huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang
Truyền thông nói về sản phẩm Thảo quả Vị Xuyên:
Nâng tầm sản phẩm thảo quả Vị Xuyên: https://baohagiang.vn/kinh-te/202212/nang-tam-san-pham-thao-qua-vi-xuyen-b7f211e/
Vị Xuyên thu hoạch Thảo quả: https://vixuyen.hagiang.gov.vn/chi-tiet-tin-tuc/-/news/44757/v%E1%BB%8B-xuy%C3%AAn-thu-ho%E1%BA%A1ch-th%E1%BA%A3o-qu%E1%BA%A3.html
Thảo quả Vị Xuyên: https://hanoimoi.vn/thao-qua-vi-xuyen-458155.html
