Ngày 14/4/2021, Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ ban hành Quyết định số 1047/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00103 cho sản phẩm tôm càng xanh “Bến Tre”. Ủy ban nhân dân tỉnh Bến Tre là tổ chức quản lý chỉ dẫn địa lý này.
Ở Bến Tre, con tôm càng xanh không chỉ là một sản vật quen thuộc mà còn gắn liền với đời sống hàng ngày của người dân. Đặc biệt, với những ai xa quê, món tôm càng xanh kho tộ trở thành hương vị gợi nhớ nhiều kỷ niệm khó quên. Từ lâu, mỗi dịp Tết đến xuân về cũng là lúc bà con thu hoạch vụ lúa mùa, trùng với thời điểm tôm càng xanh trưởng thành. Nhờ sinh trưởng trong môi trường nước lợ và nước ngọt, gần các cửa sông hoặc hệ thống sông lớn, tôm càng xanh ở Bến Tre có số lượng dồi dào và chất lượng vượt trội so với nhiều nơi khác. Sau khi thu hoạch, tôm được bóc vỏ, tách gạch và chế biến thành món tôm càng xanh kho tộ – một đặc sản nức tiếng miền Tây Nam Bộ. Món ăn này không chỉ xuất hiện trong bữa cơm ngày thường mà còn là món truyền thống trong các dịp lễ, Tết hay những sự kiện quan trọng của người dân Bến Tre nói riêng và đồng bào Nam Bộ nói chung.
Tính chất, chất lượng đặc thù của sản phẩm:
Tôm càng xanh Bến Tre có thân hình trụ, phần đầu lớn và cân đối với thân. Đặc biệt, màu sắc của tôm thay đổi theo môi trường sống: tôm nuôi trong ruộng lúa thường có đuôi và phần giao giữa các đốt thân màu xanh biển, trong khi tôm sống ở mương vườn dừa lại mang sắc nâu. Phần giữa các đốt thân có màu nâu nhạt, hơi trong, còn đôi càng thứ hai có màu xanh với phần cuối có thể là cam hoặc xanh đậm. Tôm càng xanh mang chỉ dẫn địa lý “Bến Tre” có trọng lượng từ 40 gram, vỏ cứng, chắc, bóng và mang mùi tanh tự nhiên, không lẫn mùi rêu. Thành phần dinh dưỡng của tôm bao gồm hàm lượng canxi từ 345 - 761 mg/kg, hàm lượng béo từ 0,33 - 0,82% và hàm lượng Omega 3 dao động từ 39,4 - 93,9 mg/100g. Khi được nấu chín, tôm dễ bóc vỏ, bề mặt phần thịt trơn bóng, các thớ thịt ôm sát vào nhau tạo thành thể thống nhất, phần đầu chứa nhiều gạch đỏ cam. Đặc điểm của tôm càng xanh chín là vỏ vẫn giữ được độ cứng, chắc, bóng, phần thịt có màu đỏ cam, chắc, giòn, dai, mùi thơm đặc trưng, vị ngọt béo và có tỉ lệ vỏ/thịt dưới 34,5%.
Đặc điểm địa lý:
Danh tiếng và chất lượng đặc thù của tôm càng xanh Bến Tre có được nhờ vào các điều kiện tự nhiên thuận lợi của khu vực địa lý. Tôm được nuôi trong hai môi trường chính: ruộng lúa và mương vườn dừa. Trong môi trường mương vườn dừa, hệ thống hàng dừa bao quanh tạo ra ánh sáng tán xạ, giúp duy trì nhiệt độ và độ ẩm ổn định. Nước mương nuôi được tuần hoàn liên tục qua hệ thống kênh mương kết nối với các con sông lớn, mang theo lượng phù sa giàu dinh dưỡng, tạo nên màu nước nâu đặc trưng và làm cho tôm có màu nâu. Ngược lại, trong môi trường ruộng lúa, cây lúa hấp thụ phần lớn phù sa lơ lửng, kết hợp với ánh sáng trực tiếp nhiều hơn do không gian thông thoáng, làm cho màu nước trong hơn, giúp tôm có màu xanh biển.
Ngoài ra, hệ sinh thái tại Bến Tre rất phong phú với nguồn sinh vật phù du dồi dào, cung cấp nguồn thức ăn tự nhiên giàu dinh dưỡng cho tôm. Mật độ sinh vật phiêu sinh trong nước đạt mức cao, với phytoplankton khoảng 29.950 – 674.670 cá thể/lít, zooplankton từ 885 – 8.662 cá thể/m³ và sinh vật đáy dao động từ 3,5 – 25,8 g/m². Nhờ nguồn thức ăn tự nhiên dồi dào này, tỷ lệ sống của tôm càng xanh Bến Tre luôn cao hơn, năng suất ổn định, kích thước đồng đều, đồng thời hàm lượng canxi, chất béo và Omega 3 trong tôm cũng cao hơn so với các vùng khác.
Điều kiện thủy văn của Bến Tre cũng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của tôm. Nước trong các ao nuôi có độ kiềm ổn định khoảng 80 mg/l, độ pH dao động từ 7 - 7,6. Vùng biển Bến Tre chịu ảnh hưởng của chế độ bán nhật triều không đều, với hai lần nước lên và hai lần nước xuống mỗi ngày. Chênh lệch mực nước giữa đỉnh và chân triều có thể từ 2,5 - 3,5 m vào những ngày triều lớn, trong khi vào những ngày triều kém chỉ xấp xỉ 1 m. Nhờ chế độ thủy triều đặc trưng này, nước trong ao nuôi tôm được thay mới trung bình 7 - 15 ngày/lần, giúp ổn định độ pH, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình lột xác và phát triển của tôm, đồng thời bổ sung nguồn vi sinh vật phiêu sinh làm thức ăn tự nhiên cho tôm.
Quy trình kỹ thuật sản xuất:
Ngoài điều kiện tự nhiên thuận lợi, kỹ thuật nuôi tôm của người dân Bến Tre cũng góp phần quan trọng vào việc tạo nên chất lượng đặc thù của tôm càng xanh. Người dân địa phương sử dụng hai loại nguồn giống: giống 100% toàn đực và giống truyền thống (bao gồm cả tôm đực và tôm cái). Khi nuôi bằng giống truyền thống, sau 75 – 90 ngày, tôm đực và tôm cái sẽ được tách riêng để đảm bảo chất lượng đồng đều. Mật độ thả giống không quá 4 con/m², giúp hạn chế tỷ lệ tôm chết và giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước ao nuôi.
Bên cạnh đó, các ao nuôi tôm được thả chà – những nhánh cây khô không có chất chát – tạo nơi trú ẩn cho tôm, giúp chúng phát triển ổn định. Chế độ dinh dưỡng của tôm càng xanh Bến Tre cũng rất đặc biệt. Ngoài nguồn thức ăn tự nhiên, tôm còn được bổ sung thức ăn chế biến từ ngô, lúa, dừa, mì, đậu, cá tạp, ruốc, kết hợp với thức ăn công nghiệp chứa hàm lượng đạm từ 22%, giúp thịt tôm chắc, giòn, ngọt và béo. Đặc biệt, người dân còn áp dụng kỹ thuật bẻ càng tôm sau 60 – 75 ngày thả nuôi, giúp tôm phát triển tốt hơn và giảm tỷ lệ ăn thịt lẫn nhau. Vị trí bẻ nằm ở khớp gần cơ thể, giúp tôm tự bỏ càng một cách tự nhiên, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình sinh trưởng và nâng cao tỷ lệ sống.
Phạm vi địa lý:
Các xã Tân Thành Bình, Tân Phú Tây, Tân Thanh Tây, Thành An, Hòa Lộc, Thanh Tân, Phú Mỹ, Thạnh Ngãi, Phước Mỹ Trung, Hưng Khánh Trung A, Tân Bình, Nhuận Phú Tân, Khánh Thạnh Tân thuộc huyện Mỏ Cày Bắc;
Các xã Định Thủy, An Thạnh, Đa Phước Hội, Tân Hội, Phước Hiệp, Bình Khánh, An Định, Tân Trung, Minh Đức, An Thới, Thành Thới A, Thành Thới B, Ngãi Đăng, Cẩm Sơn, Hương Mỹ và thị trấn Mỏ Cày thuộc huyện Mỏ Cày Nam;
Các xã Đại Điền, Tân Phong, Thới Thạnh, Hòa Lợi, Mỹ Hưng, Bình Thạnh, Mỹ An, An Thạnh, An Thuận, An Qui, An Điền, An Nhơn, Giao Thạnh, Thạnh Phong và thị trấn Thạnh Phú thuộc huyện Thạnh Phú;
Các xã Tân Hào, Phước Long, Lương Phú, Thuận Điền, Sơn Phú, Thạnh Phú Đông, Châu Bình, Bình Hòa, Long Mỹ, Mỹ Thạnh, Lương Hòa, Lương Quới, Tân Lợi Thạnh thuộc huyện Giồng Trôm;
Các xã Long Định, Phú Thuận, Vang Quới Tây, Vang Quới Đông, Đại Hòa Lộc thuộc huyện Bình Đại, tỉnh Bến Tre.
Truyền thông nói về sản phẩm tôm càng xanh Bến Tre:
Phát triển mô hình nuôi tôm càng xanh trong mương vườn dừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre: http://dost-bentre.gov.vn/chi-tiet-de-tai/155/phat-trien-mo-hinh-nuoi-tom-cang-xanh-trong-muong-vuon-dua-tren-dia-ban-tinh-ben-tre
Bến Tre: Đẩy mạnh nuôi tôm càng xanh: https://tepbac.com/tin-tuc/full/ben-tre-day-manh-nuoi-tom-cang-xanh-29354.html
Bến Tre với triển vọng phát triển mô hình canh tác Tôm càng xanh - Lúa: http://dost-bentre.gov.vn/tin-tuc/1917/ben-tre-voi-trien-vong-phat-trien-mo-hinh-canh-tac-tom-cang-xanh-lua
