Ngày 01 tháng 3 năm 2013, Cục Sở hữu trí tuệ đã ban hành Quyết định số 316/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00035 cho sản phẩm mật ong bạc hà Mèo Vạc nổi tiếng. Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Hà Giang là cơ quan quản lý chỉ dẫn địa lý này.
Mật ong Bạc hà Mèo Vạc là sản phẩm đặc trưng của vùng cao nguyên đá Đồng Văn, Hà Giang, được tạo ra từ loài ong nội (Apis cerana) hút mật từ hoa bạc hà mọc trên núi đá vôi ở độ cao 1.000 – 1.800m. Nhờ điều kiện khí hậu đặc biệt, mật ong có màu vàng chanh, hương thơm dịu nhẹ, vị ngọt thanh mát và giàu dinh dưỡng.
Nghề nuôi ong lấy mật bạc hà đã có từ lâu đời, gắn liền với đời sống của đồng bào dân tộc Mông. Ban đầu, người dân nuôi ong theo phương pháp truyền thống, nhưng sau này đã phát triển thành mô hình sản xuất hàng hóa. Từ những năm 2000, chính quyền địa phương đã thúc đẩy xây dựng thương hiệu, giúp sản phẩm đạt Chỉ dẫn địa lý “Mật ong Bạc hà Mèo Vạc – Hà Giang” vào năm 2013.
Hiện nay, nghề nuôi ong đã trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của huyện Mèo Vạc, với hàng trăm nghìn đàn ong và sản lượng mật đạt 100 – 150 tấn mỗi vụ. Các hợp tác xã và doanh nghiệp đã đầu tư vào quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, giúp mật ong bạc hà không chỉ tiêu thụ mạnh trong nước mà còn xuất khẩu ra quốc tế, khẳng định vị thế của đặc sản vùng cao nguyên đá.
Đặc điểm cảm quan và chất lượng:
Mật ong Bạc hà Mèo Vạc có màu sắc đa dạng, từ vàng đỏ đến vàng chanh, đặc biệt không bị biến đổi màu theo thời gian. Kết cấu mật ong tồn tại ở dạng lỏng hoặc có thể kết tinh khi bảo quản lâu ngày. Hương vị đặc trưng ngọt mát, dịu nhẹ, không gây khé cổ. Màu sắc mật phụ thuộc vào tỷ lệ hạt phấn bạc hà, dao động từ 0,338% đến 0,381%, tương ứng với sắc độ từ vàng đỏ - vàng chanh nhạt đến vàng chanh - vàng chanh đậm.
Về chất lượng, Mật ong Bạc hà Mèo Vạc có hàm lượng nước dưới 21%, đảm bảo độ đậm đặc tiêu chuẩn. Thành phần đường gồm Fructoza và Glucoza đều dưới 65g/100g mật, hàm lượng Sacaraza dưới 5mg/100g mật. Hàm lượng HMF (Hydroxymethylfurfural) dao động từ 40-60mg/kg mật, trong giới hạn cho phép, đảm bảo chất lượng tự nhiên. Ngoài ra, hàm lượng chất không tan dưới 0,1g/100g mật, giúp duy trì độ tinh khiết và ổn định của sản phẩm.
Những đặc điểm trên không chỉ giúp Mật ong Bạc hà Mèo Vạc có giá trị dinh dưỡng cao mà còn góp phần khẳng định chất lượng và thương hiệu của đặc sản vùng cao nguyên đá Hà Giang.
Điều kiện canh tác:
Mật ong Bạc hà Mèo Vạc được khai thác từ vùng cao nguyên đá Đồng Văn, nơi có địa hình núi đá vôi nằm sát chí tuyến Bắc, bị chia cắt mạnh bởi các dãy núi và thung lũng sông suối. Khu vực này có độ dốc lớn và độ cao trung bình từ 1.000m đến 1.600m, là môi trường tự nhiên lý tưởng cho cây bạc hà dại – nguồn mật chính của loài ong nội.
Về thổ nhưỡng, đất ở đây chủ yếu là đất núi đá với tầng mặt tơi xốp, thoát nước tốt nhưng nghèo chất hữu cơ và độ ẩm thấp. Đặc điểm này phù hợp với sự phát triển của cây bạc hà, giúp cây sinh trưởng tự nhiên mà không cần sự can thiệp của con người.
Về khí hậu, khu vực này có lượng mưa từ 1.200mm đến 1.600mm tập trung từ tháng 5 đến tháng 10, trùng với chu kỳ sinh trưởng của cây bạc hà. Cây bắt đầu mọc từ tháng 7 và nở hoa vào tháng 10, tạo điều kiện thuận lợi để ong thu mật trong khoảng thời gian từ cuối thu đến đầu đông. Chính sự kết hợp giữa địa hình, thổ nhưỡng và khí hậu độc đáo này đã tạo nên chất lượng đặc biệt của Mật ong Bạc hà Mèo Vạc.
Quy trình kỹ thuật sản xuất:
Do tính chất thời vụ đặc thù của nghề nuôi ong tại Cao nguyên đá Đồng Văn, quy trình kỹ thuật nuôi ong lấy mật được xây dựng dựa trên sự kết hợp giữa kiến thức bản địa và các kỹ thuật nuôi ong tiên tiến tại Việt Nam. Điều này giúp đảm bảo chất lượng ổn định và duy trì những đặc trưng riêng biệt của Mật ong Bạc hà Mèo Vạc.
Quy trình sản xuất có những quy định nghiêm ngặt, khác biệt so với các mô hình nuôi ong khác. Chỉ sử dụng giống ong nội (Apis cerana) – loài ong châu Á phù hợp với điều kiện tự nhiên của khu vực. Trong phòng chống bệnh cho ong, tuyệt đối không sử dụng thuốc kháng sinh để đảm bảo mật ong giữ được độ tinh khiết và an toàn. Đặc biệt, việc quay mật không dựa vào tần suất cố định mà phải tuân theo độ vít nắp của cầu mật, chỉ thu hoạch khi đạt tỷ lệ vít nắp từ 95% nhằm đảm bảo hàm lượng nước trong mật đạt tiêu chuẩn.
Nhờ những tiêu chuẩn khắt khe trong quy trình sản xuất, Mật ong Bạc hà Mèo Vạc không chỉ là niềm tự hào của tỉnh Hà Giang mà còn là một trong những sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý tiêu biểu của Việt Nam, khẳng định giá trị và danh tiếng trên thị trường trong nước và quốc tế.
Phạm vi địa lý:
Xã Tả Lủng, xã Sủng Trà, xã Sủng Máng, xã Lũng Chinh, xã Lũng Pù, xã Cán Chu Phìn, xã Giàng Chu Phìn, thị trấn Mèo Vạc, xã Pả Vi, xã Thượng Phùng, xã Pải Lủng, xã Xín Cái, xã Sơn Vỹ thuộc huyện Mèo Vạc; xã Lũng Cú, xã Má Lé, xã Lũng Táo, xã Đồng Văn, xã Sà Phìn, xã Sủng Là, xã Phố Bảng, xã Phố Là, xã Phố Cáo, xã Lũng Thầu, xã Vần Chải, xã Thài Phìn Tủng, xã Tả Phìn, xã Tả Lủng, xã Sinh Lủng, xã Sảng Tủng, xã Lũng Phìn, xã Hồ Quáng Phìn, xã Sủng Trái thuộc huyện Đồng Văn; xã Hữu Vinh, xã Sủng Thài, xã Đường Thượng, xã Sủng Tráng, xã Lao Và Chải, xã Thắng Mố thuộc huyện Yên Minh; xã Tùng Vài, xã Thanh Vân, xã Tam Sơn, xã Cán Tỷ, xã Quyết Tiến, xã Đông Hà, xã Thái An, xã Lùng Tám, xã Quản Bạ thuộc huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang
Truyền thông nói về sản phẩm Mật ong bạc hà Mèo Vạc:
Mật ong bạc hà – đặc sản độc đáo của tỉnh Hà Giang: https://thuongmaibiengioimiennui.gov.vn/san-pham-vung-mien/2018/10/mat-ong-bac-ha-dac-san-doc-dao-cua-tinh-ha-giang
Mật ong bạc hà Hà Giang - Thực phẩm vàng nơi cao nguyên đá: https://mia.vn/cam-nang-du-lich/mat-ong-bac-ha-ha-giang-thuc-pham-vang-noi-cao-nguyen-da-3670
Mật ong bạc hà là gì? Mật ong bạc hà Hà Giang có tốt không?: https://www.bachhoaxanh.com/kinh-nghiem-hay/mat-ong-bac-ha-la-gi-mat-ong-bac-ha-ha-giang-co-tot-khong-1518930?srsltid=AfmBOooTTG-m34WgO5SLvWJG5pAHX01oMlLgcEhoWVcRGxMV1avoT84Y
