Ngày 30/9/2021, Cục Sở hữu trí tuệ ban hành Quyết định số 4287/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00110 cho sản phẩm tôm sú “Cà Mau”. Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Cà Mau là Tổ chức quản lý chỉ dẫn địa lý này.
Tôm sú Cà Mau là một sản phẩm đã gắn bó lâu đời với vùng đất này, xuất hiện từ thời kỳ khai hoang và dần trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống người dân. Ngay từ đầu thế kỷ 19, hoạt động đánh bắt và khai thác tôm sú đã bắt đầu hình thành. Đến những năm 1980, nghề nuôi tôm sú phát triển mạnh mẽ nhờ khả năng thích nghi cao và điều kiện tự nhiên thuận lợi, kéo theo sự mở rộng quy mô sản xuất qua từng năm. Ngày nay, tôm sú Cà Mau không chỉ là đặc sản nổi tiếng của địa phương mà còn trở thành món quà đặc trưng mà du khách thường mang về khi ghé thăm vùng đất này. Không dừng lại ở thị trường trong nước, tôm sú Cà Mau còn được xuất khẩu rộng rãi đến nhiều quốc gia trên thế giới, khẳng định chất lượng và giá trị thương hiệu.
Sở dĩ tôm sú Cà Mau được ưa chuộng là nhờ hàm lượng dinh dưỡng cao, thịt chắc, ngọt và có mùi thơm đặc trưng. Đây không chỉ là món ăn hấp dẫn mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, giúp tăng cường sức đề kháng, tốt cho hệ tim mạch, hỗ trợ phát triển trí tuệ và thị lực, đồng thời ngăn ngừa các bệnh về xương. Với những giá trị vượt trội đó, tôm sú Cà Mau đã trở thành niềm tự hào của người dân nơi đây và là một trong những sản phẩm thủy sản tiêu biểu của Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Tính chất, chất lượng đặc thù của sản phẩm:
Tôm sú Cà Mau nổi bật với lớp vỏ dày, cứng và sáng bóng, mang đến sự khác biệt so với tôm sú ở các vùng khác. Khi chế biến và thưởng thức, tôm có độ dai tự nhiên, vị ngọt đậm đà, tạo nên hương vị đặc trưng khó quên. Tôm sú nguyên liệu tại Cà Mau có trọng lượng dao động từ 39,70 – 54,90 gam/con, thể hiện sự phát triển tốt nhờ điều kiện tự nhiên thuận lợi. Đặc biệt, tôm có hàm lượng dinh dưỡng cao với lượng protein thô đạt từ 19,13 – 23,32%, giúp cung cấp nguồn dưỡng chất dồi dào. Ngoài ra, hàm lượng muối tự nhiên trong tôm dao động từ 3,3 – 4,9 g/kg, còn hàm lượng đường nằm trong khoảng 0,44 – 1,89 g/kg, góp phần tạo nên vị ngọt tự nhiên và đặc trưng của tôm sú Cà Mau.
Không chỉ tôm sú nguyên liệu, tôm sú Cà Mau sau khi chế biến vẫn giữ được hương vị thơm ngon đặc trưng, thịt dai và ngọt đậm. Đặc biệt, tôm chế biến còn có hàm lượng dưỡng chất quan trọng đối với sức khỏe con người. Trong đó, hàm lượng Omega 3 dao động từ 0,05 – 0,1 g/100g, giúp hỗ trợ sức khỏe tim mạch và tăng cường trí tuệ. Đồng thời, hàm lượng Omega 6 cũng ở mức 0,04 – 0,08 g/100g, góp phần cung cấp nguồn chất béo cần thiết cho cơ thể. Ngoài ra, hàm lượng muối trong tôm sú chế biến được duy trì ở mức 0,3 – 0,51%, giúp đảm bảo vị mặn tự nhiên mà không cần sử dụng quá nhiều gia vị khi chế biến. Chính những đặc điểm này đã làm nên danh tiếng của tôm sú Cà Mau, giúp sản phẩm không chỉ được ưa chuộng trong nước mà còn xuất khẩu rộng rãi trên thị trường quốc tế.
Đặc điểm địa lý:
Chất lượng tôm sú Cà Mau được đảm bảo nhờ vào những điều kiện tự nhiên đặc thù và phương pháp sản xuất của người nuôi tôm trong khu vực. Môi trường nước đóng vai trò quan trọng trong sự sinh trưởng và phát triển của tôm, và Cà Mau có lợi thế lớn nhờ vị trí địa lý nhô ra biển Đông, không bị ảnh hưởng bởi các cửa sông lớn đổ từ thượng nguồn. Nhờ vậy, nguồn nước tại đây không bị ô nhiễm hay ngọt hóa, giúp duy trì độ mặn ổn định cho ao nuôi. Độ mặn trung bình trong các đầm nuôi tôm sú Cà Mau đạt 23,34‰, độ pH trung bình 7,74, tạo điều kiện lý tưởng cho tôm sinh trưởng, lột xác dễ dàng và nhanh cứng vỏ. Bên cạnh đó, khu vực nuôi tôm tại Cà Mau còn có hệ sinh thái thủy sinh phong phú, với số lượng cá thể động vật thủy sinh dao động từ 4.500 – 1.126.333 cá thể/m³ và số lượng cá thể thực vật thủy sinh từ 1.138 – 9.833 cá thể/m³. Sự đa dạng và phong phú của các loài thủy sinh này mang lại nguồn thức ăn tự nhiên dồi dào, hỗ trợ tốt cho quá trình phát triển của tôm sú.
Ngoài chất lượng nguồn nước, nền đáy ao nuôi cũng có tác động đáng kể đến quá trình sinh trưởng của tôm, bởi trong giai đoạn trưởng thành, tôm sú thường sống ở tầng đáy. Các yếu tố liên quan đến bùn đáy ao nuôi tôm sú Cà Mau đều ở mức phù hợp, đảm bảo môi trường phát triển tốt cho tôm. Cụ thể, độ pH của bùn dao động từ 6,93 – 8,08, hàm lượng kali tổng số cao từ 5.202,6 – 9.430,8 mg/kg, trong khi hàm lượng sắt (Fe) duy trì ở mức thấp từ 38,8 – 52,3 g/kg. Đồng thời, hàm lượng NH3 dao động trong ngưỡng thấp từ 14,82 – 35,98 mg/kg, và hàm lượng H2S từ 0,76 – 82,19 mg/kg, giúp hạn chế tình trạng ô nhiễm đáy ao, tạo điều kiện thuận lợi cho tôm phát triển khỏe mạnh. Nhờ những yếu tố này, tôm sú Cà Mau không chỉ đạt chất lượng cao mà còn có vị ngon đặc trưng, được người tiêu dùng trong nước và quốc tế ưa chuộng.
Quy trình kỹ thuật sản xuất:
Từ xa xưa, đặc biệt từ năm 1980 khi nghề nuôi và khai thác tôm sú Cà Mau phát triển mạnh, tôm sú nơi đây vẫn luôn giữ được danh tiếng và chất lượng nhờ phương pháp sản xuất truyền thống được duy trì qua nhiều thế hệ. Phần lớn nguồn giống tôm sú là tự nhiên, hình thành từ quá trình di cư của tôm bố mẹ từ biển vào các vùng nuôi để sinh sản, cũng như sự di cư của tôm con vào khu vực ao đầm để sinh trưởng. Ngoài nguồn giống tự nhiên, người nuôi còn bổ sung con giống được sản xuất ngay tại địa bàn tỉnh Cà Mau, đảm bảo nguồn cung ổn định và chất lượng tốt.
Trong quá trình nuôi, người dân không sử dụng thức ăn công nghiệp mà chủ yếu tận dụng nguồn thức ăn tự nhiên. Các ao đầm nuôi tôm thường được bao quanh bởi rừng ngập mặn với những loại cây phổ biến như Đước, Sú, Vẹt, trong đó cây Đước đóng vai trò quan trọng nhất. Rễ cây Đước tạo nơi trú ẩn cho tôm, giúp chúng tránh kẻ thù tự nhiên, đồng thời lá Đước rụng xuống ao phân hủy, tạo ra nguồn thức ăn dồi dào cho tôm. Ngoài ra, lớp lá Đước trong ao còn giúp tôm sú ẩn nấp, hạn chế bị săn mồi, góp phần tạo nên môi trường sinh trưởng thuận lợi.
Tôm bột, tôm giống và tôm gần trưởng thành thường sống gần bờ biển và rừng ngập mặn ven bờ, nhưng khi trưởng thành, chúng có xu hướng di chuyển ra biển – nơi có vùng nước sâu hơn, độ trong cao và độ mặn ổn định. Lợi dụng đặc điểm này, người nuôi thu hoạch tôm vào các ngày mùng 1 và 15 âm lịch (± 2 ngày), khi triều cường đạt đỉnh trong tháng. Lúc này, họ mở cửa cống để lấy nước biển vào ao, đồng thời đặt lưới lọc thô trước cống để ngăn rác thải. Khi mực nước đạt mức tối đa, cửa cống được đóng lại, và sau đó nước trong ao được tháo ra qua hệ thống cống xả khi thủy triều rút. Tại vị trí cống xả, người nuôi đặt lưới để thu bắt tôm. Với phương pháp này, chỉ những con tôm trưởng thành theo dòng nước ra ngoài và bị bắt lại, giúp đảm bảo thu hoạch tôm đúng độ tuổi mà không cần dùng lưới kéo trực tiếp trong ao đầm. Sau khi thu hoạch, tôm sú được ướp đá và vận chuyển đến khu vực chế biến trong vòng 24 giờ, giúp giữ được độ tươi ngon, đảm bảo chất lượng cao cho sản phẩm.
Phạm vi địa lý:
Gồm các xã, phường và thị trấn thuộc tỉnh Cà Mau, cụ thể:
- Thị trấn Rạch Gốc và các xã Đất Mũi, Tam Giang Tây, Tân Ân Tây, Tân Ân, Viên An Đông, Viên An thuộc huyện Ngọc Hiển;
- Thị trấn Năm Căn và các xã Đất Mới, Hàm Rồng, Hàng Vịnh, Hiệp Tùng, Lâm Hải, Tam Giang, Tam Giang Đông thuộc huyện Năm Căn;
- Thị trấn Cái Đôi Vàm và các xã Nguyễn Việt Khái, Phú Mỹ, Phú Tân, Phú Thuận, Rạch Chèo, Tân Hải, Tân Hưng Tây, Việt Thắng thuộc huyện Phú Tân;
- Thị trấn Đầm Dơi và các xã Ngọc Chánh, Nguyễn Huân, Quách Phẩm, Quách Phẩm Bắc, Tạ An Khương, Tạ An Khương Đông, Tạ An Khương Nam, Tân Dân, Tân Đức, Tân Duyệt, Tân Thuận, Tân Tiến, Tân Trung, Thanh Tùng, Trần Phán thuộc huyện Đầm Dơi;
- Thị trấn Cái Nước và các xã Đông Hưng, Đông Thới, Hòa Mỹ, Hưng Mỹ, Lương Thế Trân, Phú Hưng, Tân Hưng Đông, Tân Hưng, Thạnh Phú, Trần Thới thuộc huyện Cái Nước;
- Thị trấn Sông Đốc và các xã Lợi An, Phong Điền, Phong Lạc thuộc huyện Trần Văn Thời;
- Các xã Hồ Thị Kỷ, Tân Lộc, Tân Lộc Đông, Tân Lộc Bắc thuộc huyện Thới Bình;
- Phường Tân Thành và các xã An Xuyên, Định Bình, Hòa Tân, Hòa Thành, Tắc Vân, Tân Thành thuộc thành phố Cà Mau.
Truyền thông nói về sản phẩm tôm sú Cà Mau:
Vì sao tôm sú Cà Mau chiếm tỷ trọng cao trong sản lượng toàn thế giới?: https://kinhtedothi.vn/vi-sao-tom-su-ca-mau-chiem-ty-trong-cao-trong-san-luong-toan-the-gioi.html
Mô Hình Nuôi Tôm Sú Quảng Canh Cải Tiến Thành Công ở Cà Mau: https://aumyaec.com/blogs/mo-hinh-va-quy-trinh-nuoi-tom/mo-hinh-nuoi-tom-su-quang-canh-cai-tien-thanh-cong-o-ca-mau?srsltid=AfmBOoq5ouSuZ0uRcuMw5zDWOf96cAXbwDpPxTNN6u51awKdvVgfBpRa
Tôm sú Cà Mau và Chỉ dẫn địa lý – Sản phẩm chất lượng vượt trội: https://aumyaec.com/blogs/news/tom-su-ca-mau-va-chi-dan-dia-ly-san-pham-chat-luong-vuot-troi?srsltid=AfmBOorsZiAYM24UCFbkMY3cXVRlwgz3291aOY9TdFgSs2nMjCid3vzT
