Ngày 19 tháng 3 năm 2014, Cục Sở hữu trí tuệ đã ban hành Quyết định số 723/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00041 cho sản phẩm con ngán Quảng Ninh nổi tiếng. Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Ninh là cơ quan quản lý chỉ dẫn địa lý này.
Quảng Ninh không chỉ nổi tiếng với Vịnh Hạ Long – một trong bảy kỳ quan thiên nhiên thế giới – mà còn là vùng đất giàu truyền thống lịch sử. Với đường bờ biển dài 250km, hơn 40.000 ha bãi triều, 20.000 ha eo vịnh và hàng vạn ha vũng nông ven bờ, khu vực ven biển Quảng Ninh sở hữu điều kiện tự nhiên lý tưởng, đặc biệt là các vùng nước sâu, kín gió, rất thuận lợi cho hoạt động nuôi trồng thủy sản. Thiên nhiên ưu đãi đã ban tặng Quảng Ninh nguồn tài nguyên thủy hải sản phong phú, trong đó ngán là một trong những đặc sản trứ danh, góp phần làm nên thương hiệu ẩm thực độc đáo của vùng đất này.
Tính chất, chất lượng đặc thù của sản phẩm:
Ngán Quảng Ninh có hình tròn hoặc ovan, vỏ màu xám, xanh nhạt đến xanh đậm, gồm hai mảnh với bề mặt có các gờ sinh trưởng rõ ràng, tương đối đều và ráp. Kích thước của ngán khá đa dạng, với chiều dài thân (từ đỉnh vỏ đến miệng vỏ) tối thiểu từ 3cm trở lên. Đặc biệt, ngán Quảng Ninh có trọng lượng lớn hơn so với ngán ở các địa phương khác. Vùng trắng ở đuôi vỏ nhỏ hơn so với ngán ở nơi khác, tạo nên đặc điểm nhận dạng riêng biệt. Khi còn tươi, thịt ngán có màu trắng đục, mùi tanh đặc trưng, mang huyết màu hồng tươi, dày, to và che phủ rộng.
Khi được chế biến, thịt ngán có vị ngọt đậm, béo ngậy, thơm đặc trưng và mùi hơi nồng do chứa nhiều vitamin và khoáng chất quan trọng. Hàm lượng dinh dưỡng của ngán rất cao, gồm protein (> 153 g/kg ăn được), gluxit (> 44 g/kg ăn được), lipid (> 12 g/kg ăn được), vitamin B (> 715 mg/kg ăn được), cùng các khoáng chất thiết yếu như canxi (1025-1525 mg/kg ăn được) và phốt pho (1700-2090 mg/kg ăn được).
Điều kiện tự nhiên:
Ngán Quảng Ninh nổi tiếng với hương vị thơm ngon đặc biệt nhờ điều kiện tự nhiên lý tưởng của khu vực địa lý. Vùng sinh sống của loài ngán là các bãi lầy nằm ở cửa sông ngắn và dốc, nơi có dòng chảy lớn, vùng triều rộng và biên độ nước lớn, đặc biệt là nước ròng cao trong tháng. Lớp bùn đáy tại các bãi lầy dày từ 0,5 đến 1,5m, độ mặn dao động từ 20 đến 30‰, tạo môi trường thuận lợi cho rừng ngập mặn phát triển cùng hệ sinh thái đất ngập nước ven biển phong phú.
Khu vực này có khí hậu đặc trưng với nhiệt độ trung bình năm trên 22°C. Từ tháng 11 đến tháng 3, nhiệt độ trung bình dưới 20°C, trong khi từ tháng 4 đến tháng 9, nhiệt độ trung bình vượt 28°C. Lượng nắng trung bình dao động từ 1.000 – 1.700 giờ/năm, với mức trung bình 3,6 giờ/ngày. Mùa mưa kéo dài từ tháng 5 đến tháng 10 với lượng mưa trên 100mm/tháng, trong khi mùa khô diễn ra từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Lượng mưa trung bình năm đạt từ 1.600 – 2.700mm, độ ẩm không khí luôn ở mức cao (84%). Gió mùa xuất hiện từ tháng 9 – 10 và kết thúc vào tháng 5 – 6, với trung bình 20 – 25 đợt gió mùa mỗi năm. Giai đoạn từ tháng 5 – 10 là thời điểm không có mưa phùn và gió mùa, độ ẩm ổn định, đây cũng là mùa sinh sản và khai thác ngán.
Hệ thống sông ngòi dày đặc tại khu vực địa lý đã hình thành các vùng rừng ngập mặn quan trọng như cửa sông Đá Bạc, sông Bình Hương – Kinh Trai, sông Tiên Yên, sông Ba Chẽ, cùng nhiều cửa sông nhỏ thuộc huyện Đầm Hà và Hải Hà. Các rừng ngập mặn duy trì chế độ thủy triều đều đặn, giúp ổn định môi trường sống của ngán. Độ mặn tầng đáy duy trì ở mức trung bình 25‰, nhiệt độ nước biển khoảng 25°C quanh năm, độ pH ổn định ở mức 5. Đặc biệt, vào mùa hè, biên độ thủy triều lớn giúp kéo dài thời gian phơi bãi, tạo điều kiện cho hệ thực vật phù du phát triển mạnh mẽ, góp phần duy trì sinh khối vùng nước ngập mặn ở mức cao.
Ngoài ra, độ mặn nước biển có sự thay đổi theo mùa: từ tháng 11 đến tháng 4, nồng độ muối cao nhất trong năm (31 – 32‰), còn từ tháng 5 đến tháng 11, độ mặn giảm xuống mức thấp nhất (21 – 22‰). Khu vực này chịu ảnh hưởng của chế độ nhật triều thuần nhất của vịnh Bắc Bộ, với mỗi ngày một lần triều lên và một lần triều xuống. Tất cả các yếu tố địa hình, khí hậu, hệ thống sông ngòi, rừng ngập mặn và chế độ hải văn đã tạo nên môi trường sống lý tưởng, giúp ngán Quảng Ninh phát triển và có chất lượng vượt trội so với các vùng khác.
Phạm vi địa lý:
Xã Đồng Rui, xã Đông Hải, xã Đông Ngũ, xã Tiên Lãng, xã Hải Lạng thuộc huyện Tiên Yên; xã Đầm Hà, xã Đại Bình, xã Tân Bình, xã Tân Lập thuộc huyện Đầm Hà; xã Đài Xuyên, xã Vạn Yên, thuộc huyện Vân Đồn; xã Hoàng Tân, xã Hà An, xã Liên Hòa thuộc thị xã Quảng Yên; xã Tiến Tới, xã Cái Chiên, xã Quảng Phong thuộc huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh.
Truyền thông nói về sản phẩm con ngán Quảng Ninh:
Con ngán Quảng Ninh – Đặc sản biển có cái tên độc lạ: https://www.ivivu.com/blog/2022/11/con-ngan-quang-ninh-dac-san-bien-co-cai-ten-doc-la/
Tìm hiểu về ngán biển – đặc sản trứ danh của vùng đất biển Quảng Ninh: https://vinwonders.com/vi/wonderpedia/news/tim-hieu-ve-ngan-bien-dac-san-tru-danh-cua-quang-ninh/
Con ngán biển Hạ Long - Món ăn đậm chất đất mỏ: https://mia.vn/cam-nang-du-lich/ngan-bien-ha-long-mon-an-dam-chat-dat-mo-3326
