Ngày 11 tháng 5 năm 2020, Cục Sở hữu trí tuệ ban hành Quyết định số 1571/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00080 cho sầu riêng Cái Mơn. Sở Khoa học và công nghệ Bến Tre là tổ chức quản lý chỉ dẫn địa lý này.
Cái Mơn là địa danh thuộc huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre. Theo nhà văn Sơn Nam, từ “Cái” có nghĩa là con rạch lớn, còn “Mơn” được đọc trại từ chữ “Khmu” trong tiếng Khmer, mang ý nghĩa mật ong. Trước đây, khu vực này có nhiều cây trái trù phú, thu hút ong về làm tổ dọc hai bên bờ sông, tạo nên một vùng đất màu mỡ, trù phú.
Năm 2005, Cái Mơn được tổ chức Kỷ lục Guinness Việt Nam công nhận là “Nơi cung cấp giống cây ăn quả do người dân tự lai tạo lớn nhất Việt Nam”. Trong số các loại cây ăn quả nổi tiếng của vùng, sầu riêng là một sản phẩm đặc trưng, gắn liền với danh tiếng Cái Mơn suốt gần một thế kỷ. Điều này được khẳng định qua câu ca dao quen thuộc:
“Sầu riêng, măng cụt Cái Mơn;
Nghêu sò Cồn Lợi, thuốc ngon Mỏ Cày.”
Sầu riêng Cái Mơn bao gồm hai giống chính: Monthong và Ri6, nổi bật với chất lượng thơm ngon, được nhiều người ưa chuộng.
Đặc điểm cảm quan và chất lượng:
Sầu riêng Cái Mơn gồm hai giống chính là Monthong và Ri6, mỗi loại đều có đặc điểm cảm quan và chất lượng riêng biệt, tạo nên hương vị đặc trưng.
Sầu riêng Monthong có quả hình trụ, đỉnh nhọn, vỏ màu vàng nâu khi chín và các ngăn được chia rõ ràng. Phần cơm màu vàng nhạt, có độ xơ trung bình, ráo, cơm dày, vị ngọt thanh, béo, mùi thơm nhẹ. Hạt lép với tỷ lệ hạt thấp, giúp tăng giá trị sử dụng. Trọng lượng mỗi quả đạt từ 3 kg trở lên, tỷ lệ cơm chiếm ít nhất 29,6% trọng lượng, trong khi tỷ lệ vỏ không quá 64% và tỷ lệ hạt dưới 6,4%. Độ dày cơm đạt tối thiểu 14 mm. Về thành phần dinh dưỡng, sầu riêng Monthong cung cấp năng lượng từ 123 kcal trở lên, độ Brix tối thiểu 19 °B, hàm lượng chất béo từ 2,8% và protein từ 3%. Hàm lượng vitamin C dồi dào, đạt từ 35 mg/100g. Các khoáng chất quan trọng như canxi (≥ 35 mg/kg), kali (≥ 3668 mg/kg), natri (≥ 25,4 mg/kg), sắt (≥ 2,2 mg/kg) và kẽm (≥ 2,1 mg/kg) giúp tăng cường giá trị dinh dưỡng.
Trong khi đó, sầu riêng Ri6 có quả hình elip, vỏ màu xanh, hơi vàng khi chín, gai cao, thưa, chân gai có hình 5 cạnh và bề mặt bóng láng. Cơm sầu riêng Ri6 có màu vàng đậm, không xơ, ráo, cầm không dính tay, cơm dày, vị ngọt, béo, mùi thơm đậm. Hạt lép với tỷ lệ hạt thấp, giúp tăng phần cơm sử dụng. Mỗi quả có trọng lượng từ 2 kg trở lên, tỷ lệ cơm đạt ít nhất 24%, tỷ lệ vỏ không vượt quá 68% và tỷ lệ hạt không quá 8%. Độ dày cơm tối thiểu đạt 14 mm. Về thành phần dinh dưỡng, sầu riêng Ri6 cung cấp năng lượng từ 103 kcal trở lên, độ Brix tối thiểu 20 °B, hàm lượng chất béo từ 2% và protein từ 2,4%. Hàm lượng vitamin C đạt từ 23,7 mg/100g. Bên cạnh đó, thành phần khoáng chất bao gồm canxi (≥ 30 mg/kg), kali (≥ 3966 mg/kg), natri (≥ 15 mg/kg), sắt (≥ 1 mg/kg) và kẽm (≥ 3,7 mg/kg), mang lại lợi ích dinh dưỡng cao.
Nhờ những đặc điểm nổi bật về hình dáng, hương vị và thành phần dinh dưỡng, sầu riêng Cái Mơn không chỉ được ưa chuộng trong nước mà còn được đánh giá cao trên thị trường quốc tế.
Điều kiện canh tác:
Sầu riêng Cái Mơn được trồng trong điều kiện tự nhiên đặc biệt, góp phần tạo nên chất lượng đặc thù của sản phẩm.
Về địa hình, khu vực canh tác chủ yếu nằm trên những dải đất cao ven các sông lớn và các giồng cát ven biển, đảm bảo khả năng thoát nước tốt. Thổ nhưỡng nơi đây thuộc nhóm đất thịt pha limon và sét, giàu chất hữu cơ, đạm tổng số, canxi và kali trao đổi, tạo môi trường dinh dưỡng lý tưởng cho cây sầu riêng phát triển.
Nguồn nước tưới dồi dào từ các con sông lớn như Tiền Giang, Ba Lai, Hàm Luông và Cổ Chiên đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng cơm sầu riêng không bị sượng khi chín, điều mà các vùng thiếu nước thường gặp phải. Đặc biệt, nước tưới tại khu vực này giàu dinh dưỡng, không nhiễm mặn, có độ pH hơi kiềm nhẹ và chứa hàm lượng cao các khoáng chất như kali, canxi và magie, giúp tăng cường hương vị thơm ngon đặc trưng của sầu riêng Cái Mơn.
Về khí hậu, khu vực này có nền nhiệt ổn định, trung bình khoảng 27°C, ít biến động. Lượng mưa hàng năm dao động từ 1.200 – 1.600 mm, chủ yếu tập trung vào các tháng 7, 8, 9, thời điểm cây đã kết thúc thu hoạch, giúp trái sầu riêng không bị nhão. Ngoài ra, biên độ nhiệt giữa ngày và đêm lớn cùng với độ ẩm thấp nhất rơi vào các tháng 12 và 1 cũng là những yếu tố thuận lợi giúp sầu riêng Cái Mơn phát triển vượt trội cả về năng suất lẫn chất lượng.
Quy trình kỹ thuật sản xuất:
Chọn giống và chuẩn bị đất: Sầu riêng Cái Mơn chủ yếu gồm giống Monthong và Ri6. Cây giống khỏe mạnh, cao 40 – 60 cm, được nhân giống bằng phương pháp ghép. Đất trồng phải giàu hữu cơ, thoát nước tốt. Hố trồng (60 x 60 x 60 cm) được bón lót bằng phân chuồng, vôi và lân. Mật độ trồng từ 150 – 200 cây/ha.
Chăm sóc cây
- Tưới nước: Đều đặn theo từng giai đoạn, đặc biệt khi cây ra hoa và nuôi trái.
- Bón phân: Sử dụng NPK kết hợp phân hữu cơ, điều chỉnh theo từng giai đoạn sinh trưởng.
- Tỉa cành, tạo tán: Bấm ngọn khi cây cao 1,5 – 2 m, loại bỏ cành yếu giúp cây thông thoáng.
Kích thích ra hoa và đậu quả: Xiết nước 20 – 30 ngày kết hợp phun phân bón lá để kích thích ra hoa. Khi cây đậu quả, tỉa bớt, mỗi chùm chỉ giữ 1 – 2 trái để đảm bảo chất lượng.
Phòng trừ sâu bệnh: Sử dụng thuốc gốc đồng, Ridomil Gold 68WG để phòng bệnh xì mủ. Đặt bẫy đèn, bao trái chống sâu đục quả. Dùng dầu khoáng hoặc chế phẩm sinh học kiểm soát rệp sáp, nhện đỏ.
Thu hoạch và bảo quản: Quả chín sau 90 – 110 ngày đậu trái. Dấu hiệu nhận biết: vỏ ngả vàng, gai mềm, mùi thơm đặc trưng. Sau thu hoạch, bảo quản ở 12 – 15°C, độ ẩm 85 – 90% để giữ chất lượng.
Nhờ điều kiện tự nhiên thuận lợi và kỹ thuật chăm sóc khoa học, sầu riêng Cái Mơn có chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu.
Phạm vi địa lý:
Xã Hòa Nghĩa, xã Hưng Khánh Trung B, xã Long Thới, xã Phú Phụng, xã Phú Sơn, xã Sơn Định, xã Tân Thiềng, xã Vĩnh Bình, xã Vĩnh Hòa, xã Vĩnh Thành và thị trấn Chợ Lách thuộc huyện Chợ Lách; xã Tân Phú, xã Tiên Long, xã Tiên Thủy và xã Phú Đức thuộc huyện Châu Thành; xã Nhuận Phú Tân, xã Hưng Khánh Trung A, xã Phú Mỹ, xã Phước Mỹ Trung thuộc huyện Mỏ Cày Bắc, tỉnh Bến Tre.
Truyền thông nói về sản phẩm Sầu Riêng Cái Mơn:
Sầu riêng Cái Mơn - Đặc sản nổi tiếng nức lòng du khách: https://bentretourism.vn/ja/detailnews/?t=sau-rieng-cai-mon-dac-san-noi-tieng-nuc-long-du-khach
Đặc sản trái sầu riêng Ri6 của Việt Nam: https://thuongmaibiengioimiennui.gov.vn/san-pham-vung-mien/2021/8/dac-san-trai-sau-rieng-ri6-cua-viet-nam
Nét độc đáo của sầu riêng Cái Mơn – Chợ Lách: http://dost-bentre.gov.vn/tin-tuc/2039/net-doc-dao-cua-sau-rieng-cai-mon-cho-lach
