Cây bưởi Phúc Trạch là cây trồng chủ lực của huyện Hương Khê, Hà Tĩnh, nơi có vùng tiểu khí hậu đặc thù không nơi nào có được. Cây bưởi Phúc Trạch là cây mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người trồng, góp phần lớn vào sự phát triển kinh tế của huyện Hương Khê. Tuy nhiên, việc trồng và chăm sóc cây bưởi Phúc Trạch sinh thái không dễ dàng nếu người trồng không nắm rõ về các kỹ thuật liên quan.
Dưới đây là quy trình mà HTX Nông Nghiệp Choa – là HTX đang sản xuất bưởi Phúc Trạch theo hướng hữu cơ, sinh thái, đang áp dụng và có hiệu quả rõ rệt. Năm 2022 các vùng nguyên liệu của HTX phấn đấu để đạt chứng nhận Hữu cơ theo Tiêu chuẩn Nông nghiệp hữu cơ Quốc gia.
Bưởi phúc Trạch sinh thái Choa được khách hàng ưa chuộng
1.Lựa chọn giống
Cây giống bưởi Phúc Trạch có 2 loại: cây chiết và cây ghép
Cây chiết thì cây giống giữ nguyên được đặc tính di truyền của cây mẹ, thời gian nhân giống nhanh, cây thường thấp, phân cành cân đối, thuận lợi cho chăm sóc và thu hoạch nhanh nhưng bộ rễ kém phát triển, tuổi thọ cây không cao.
Cây ghép thì sinh trưởng phát triển tốt nhờ sự phát triển, hoạt động tốt của bộ rễ gốc ghép và khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu, đất đai của cây gốc ghép; tăng cường khả năng chống chịu của cây với điều kiện bất thuận như: Chịu bão, chịu hạn, chịu úng, chịu rét và sâu bệnh; rễ cứng cáp, tuổi thọ cao. Cây giống cần khỏe mạnh, lá to xanh tốt, không có dấu hiệu của sâu bệnh.
- Thời vụ và mật độ trồng cây bưởi Phúc Trạch
Thời điểm trồng các loại cây bưởi Phúc Trạch tốt nhất đầu mùa mưa (Tháng 8-9 âm lịch)hoặc vào đầu mùa xuân (tháng 1 âm lịch). Sau khi cây vừa phục hồi sẽ đón những cơn mưa đầu mùa, ít phải tưới nước, cây sinh trưởng khỏe mạnh hơn.
Mật độ trồng cây thường là 5 x 6m. Tương đương 400 cây/hecta. Riêng cây bưởi hạn chế trồng chung với các giống cây có múi khác, vì bưởi thụ phấn chéo. Sẽ ít nhiều giảm chất lượng quả.
- Đất trồng cây bưởi Phúc Trạch
Đất thịt pha cát là thích hợp nhất, yêu cầu tầng canh tác từ 0,5 – 1m. Thoát nước tốt. Phân bổ đều. Đất có pH 5.5 – 7.0. Nếu trồng ở vùng trũng cần đắp mô, đào mương. Trồng ở vùng cao thì đánh hố 60 x 60 x 60cm, tiện cho tưới nước và bón phân.
- Kỹ thuật trồng cây bưởi Phúc Trạch
Đào hố trồng cây hoặc đắp mô cần chuẩn bị trước 1 tháng. Hố có kích thước 60cm (dài, rộng, sâu). Mỗi hố trộn 30 – 40kg phân hữu cơ (phân chuồng hoai mục hoặc phân hữu cơ vi sinh ) + 0,5kg lân nung chảy + 0,3kg kali hữu cơ. Đo độ pH và bổ sung thêm vôi bột nếu cần thiết.
Trộn đều đất và phân sau đó lấp hố, tưới nước. Sau 1 tháng tiến hành trồng. Cách trồng như sau:
Dùng cuốc đào 1 lỗ ở chính giữa hố trồng, kích thước lớn hơn bầu ươm 1 chút, xé lớp nilon bầu ươm (cần xé cẩn thận, tránh làm vỡ bầu, động rễ) đặt cây giống vào giữa hố. Lấp đất, dùng chân nén nhẹ đất quanh gốc. Sau đó tiến hành cắm cọc cố định cây, tránh gió làm lay cây, động rễ, cây dễ bị chết.
Sau khi trồng cần tưới nước ngay, dùng cỏ khô, rác, rơm rạ phủ gốc, sau 5-7 ngày tưới lại, giữ ẩm cho gốc suốt 1 tháng đầu tiên để cây nhanh hồi phục.
Lưu ý:
Sai lầm mà bà con thường gặp khi trồng cây có múi là: Trồng sâu chôn chặt. Đây là lỗi ở khâu kỹ thuật trồng. Ngay phần tiếp giáp rễ và thân có hàng triệu van một chiều đi lên đó. Những gốc bị vùi phần cổ rễ thì cây không hấp thụ được nước và dinh dưỡng, làm cho cây bị yếu đi. Rễ dễ bị úng vì các tầng rễ mặt thiên hướng ăn sâu xuống, dễ bị vàng lá thối rễ.
Đặc biệt các vườn chăm hữu cơ trồng sâu quá thì nó thường xảy ra hiện tượng. Mỗi lần bón hữu cơ mình cứ vun vào, vun vào gốc. Khi mà hữu cơ chưa được phân hủy hoàn toàn mà gặp hiện tượng mưa lâu ngày. Hữu cơ sẽ được phân hủy trong môi trường ngập nước. Nó sẽ sinh ra khí H2S và các độc chất hữu cơ. Khi rễ hấp thụ những cái đó thì cây sẽ bị yếu.
- Kỹ thuật chăm sóc cây bưởi Phúc Trạch
Tưới nước: Mùa khô cần thường xuyên tưới nước và phủ gốc giữ ẩm cho cây. Mùa mưa nếu mưa liên tục cần đánh rãnh thoát nước, tránh để cây bị ngập úng. Cây bưởi có thể cần khoảng 64 lít – 135 lít nước trong một ngày tùy theo mùa và giai đoạn sinh trưởng (Theo nghiên cứu của đại học Arizona (Mỹ)).
Quản lý cỏ: Để quản lý cỏ, khi cây chưa giao tán giữa hàng nên trồng xen các loại cây họ đậu đỗ, cỏ ventiver... Vừa có tác dụng giữ ẩm, tăng đạm hữu cơ, vừa cải thiện thêm kinh tế. Ở gốc, nên phủ rơm rạ, cỏ khô hạn chế cỏ dại. phía ngoài tán để cỏ mọc tự nhiên khi cỏ phát triển vừa già thì dùng máy cắt cỏ tấp trở lại gốc bưởi để bổ sung hữu cơ xanh cho cây bưởi
Quản lý cỏ là công việc cần thiết trong trong bưởi sinh thái
Cắt tỉa cành, tạo tán: Sau khi cây hồi hãm ngọn ở chiều cao 50 – 70cm, các chồi mọc ra giữ lại 3 – 5 chồi khỏe mạnh, phân bổ đều quanh gốc. Tiếp tục hãm các chồi này để cây sinh cành thứ cấp. Ở giai đoạn cây lớn, nên cắt bỏ các cành già cỗi, tỉa các chồi vượt từ gốc, tạo dáng phân bổ đều về các hướng.
Chắn gió: Nên trồng cây dó trầm, cây mật gấu … làm cây chắn gió, trồng khu vực hàng rào, trồng cây chắn gió vuông góc với hướng gió chính trong năm.
- Kỹ thuật bón phân cho cây bưởi Phúc Trạch
Năm đầu tiên: Lượng phân trong hố còn dồi dào, chỉ cần tiến hành bón thúc bằng phân cá, ốc thủy phân bằng vi sinh, pha loãng vào nước để tưới. Tỷ lệ 1/200 lít, tưới liên tục trong năm đầu. Mỗi lần cách nhau 45 ngày.
Năm thứ 2-3: Giai đoạn kiến thiết. Mỗi gốc bón 30 – 40kg phân chuồng ủ hoai bằng vi sinh + 300g lân nung chảy, bón 30% lượng phân cá (đạm cá, ốc, ngô, đậu tương…) và kali (chuối ủ), tricoderma, imo
+ Đợt 1: Cuối mùa mưa bón 100% lượng phân hữu cơ.
+ Đợt 2: Tháng 1-2 dương lịch bón 30% lượng phân cá (đạm cá, đậu tương) và kali (chuối ủ), trichoderma,imo
+ Đợt 3: Tháng 3-4 dương lịch bón tiếp tục bón 30% lượng phân cá (đạm cá, đậu tương) và kali (chuối ủ), trichoderma, imo
+ Đợt 4: Tháng 5-6 dương lịch bón 30% còn lại.
Năm thứ 3,4 trở đi: Giai đoạn kinh doanh, cây cần nhiều dinh dưỡng hơn. Tăng lượng phân lên 50kg phân chuồng + 500g lân nung cháy, 50% lượng phân cá (đạm cá, đậu tương) và kali (chuối ủ), tricodema,imo
Ngoài ra cũng cần phun bón 50% lượng phân cá (đạm cá,đậu tương) và kali (chuối ủ).
- Phòng trừ xử lý sâu bệnh cho cây bưởi Phúc Trạch
Sâu hại:
Sâu vẽ bùa: xuất hiện từ khi lộc non mới nhú sử dụng thuốc phun chế phẩm sinh học bacillus, thuốc sâu vi sinh tự chế phun khi lộc non vừa nhú khoảng 2cm phun nhắc lại sau 5 ngày
Sâu nhớt, sâu róm: Phun chế phẩm vi sinh bacillus thuringensis phun khi cây vừa đậu quả sau khoảng 7- 10 ngày phun nhắc lại sau 5 ngày
Nhện đỏ: Phun chế phẩm nấm xanh nấm trắng trước khi ra hoa, phun nhắc lại sau khi đậu quả 15-20 ngày
Nhện trắng: phòng bằng cách vệ sinh vườn mùa Đông, phun Nấm xanh nấm trắng
Sâu đục cành: xuất hiện từ tháng 5 – 6 phòng trừ bằng cách diệt sâu trưởng thành: Dùng vợt bắt, dùng bacillus thuringensis phun tưới dùng bơm vào lỗ sâu đục.
Sâu đục thân, đục gốc (tháng 5 – 6): bắt sâu trưởng thành bằng cách dùng đèn chiếu sáng không cho nó sinh sản. kiểm tra thường xuyên gốc cây khi phát hiện sớm dùng móc thép giết sâu non hoặc tiêm bacillus thuringensis vào các lỗ có phân mới đùn ra; Sau mùa thu hoạch quả, quét vôi gốc cây; nơi bị nặng cần quét lưu huỳnh – vôi.
Ruồi vàng (tháng 3 -7): dùng túi giấy chuyên dụng bao quả.
Các loại rệp: Ngắt các cành có rệp, phun Nấm xanh nấm trắng.
Rầy xám (rầy chổng cánh): Phun Nấm xanh nấm trắng.
Bệnh hại:
Bệnh greening: Trồng cây sạch bệnh; giảm số lượng côn trùng môi giới trong tự nhiên.
Bệnh loét do vi khuẩn: Vệ sinh vườn, cắt bỏ cành bị bệnh, phun vôi +đồng kết hợp.
Bệnh muội đen: Diệt trừ các loại rệp, rầy hại bưởi; phun Nấm xanh nấm trắng hoặc chế phẩm bacillus thuringensis, tiến hành bao quả sớm.
- Bảo quản và thu hoạch bưởi Phúc Trạch
Bưởi Phúc Trạch cần phải bao quả sớm. Khi trái to bằng nắm tay (đường kính 3-5cm) dùng túi giấy chuyên dụng để bao quả đến khi bưởi chín.
Bưởi sau khi thu hoạch được bày bán
Đa số các loại côn trùng trưởng thành là bướm (ngài) không đậu trực tiếp vào trái được do gặp túi giấy dày nên không chích qua được, do vậy hầu hết các loại sâu như: Bọ xít, xén tóc, bọ cánh cứng, ruồi đục quả, bọ rầy…được loại trừ khả năng gây hại.
Trái trong túi giấy phát triển bình thường ít bị sâu, bệnh phá hại có màu sắc đẹp, hấp dẫn, năng suất, chất lượng quả được cải thiện rõ rệt.
Thu hoạch: Nên thu hoạch khi quả bưởi chín đúng độ, và chọn lọc quả chín thu hoạch trước, cắt luôn cả cuống trái. Không hái trái khi chưa chín đúng độ hoặc hái quá trễ, chất lượng không tốt.
Lời kết:
Bưởi Phúc Trạch Sinh Thái Choa là một sản phẩm nông nghiệp giàu tiềm năng của HTX Nông nghiệp Choa. Để hướng tới sự phát triển bền vững, cùng với sự ủng hộ của Nhà nước và các cấp ban ngành địa phương, HTX Nông Nghiệp Choa luôn nỗ lực nâng tầm giá trị thương hiệu, cải tiến kỹ thuật, ứng dụng công nghệ mới, mở rộng liên kết sản xuất để chủ động nguồn nguyên liệu sạch, tạo ra sản phẩm bưởi Phúc Trạch sinh thái Choa chất lượng cao nâng tầm giá trị cho quả bưởi, mở rộng thị trường trong nước và từng bước tiến tới xuất khẩu nhằm nâng cao thu nhập cho người dân, góp phần cải thiện, nâng cao đời sống cho người dân tại địa phương cũng như và góp phần thúc đẩy kinh tế tại địa phương ngày càng phát triển/.
