Ngày 13 tháng 10 năm 2011, Cục Sở hữu trí tuệ đã ban hành Quyết định số 2293/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00029 cho sản phẩm quế Trà My nổi tiếng. Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam là cơ quan quản lý chỉ dẫn địa lý này.
Quế có tên khoa học chung là Cinnamomum, thuộc họ Long Não (Lauraceae). Đây là một loại cây thân gỗ, có giá trị kinh tế cao, thường được trồng để lấy vỏ làm gia vị và dược liệu. Trong số các loại quế nổi tiếng ở Việt Nam, quế Trà My được xem là một trong những giống quế quý hiếm, có hương thơm đặc trưng và giá trị cao.
Quế Trà My sinh trưởng và phát triển lâu đời trên vùng đất Trà My, tỉnh Quảng Nam. Đây là một giống quế bản địa, thích nghi với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng đặc trưng của khu vực. Người dân địa phương còn gọi quế Trà My bằng cái tên mỹ miều là “Cao sơn ngọc quế”, thể hiện sự quý giá và đặc biệt của loại cây này.
Từ xa xưa, quế Trà My đã được biết đến như một vị thuốc quý trong y học cổ truyền. Vỏ quế có chứa nhiều tinh dầu, mang lại công dụng hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường tuần hoàn máu, giữ ấm cơ thể và phòng ngừa nhiều loại bệnh. Nhờ hương thơm đặc trưng và vị cay ngọt, quế Trà My còn được dùng làm gia vị trong chế biến thực phẩm, giúp tăng hương vị cho các món ăn.
Quế Trà My nổi tiếng không chỉ trong nước mà còn được nhiều người ca ngợi và ưa chuộng trên thị trường quốc tế. Với chất lượng vượt trội và giá trị kinh tế cao, quế Trà My đã trở thành một thương hiệu đặc sản của vùng Trà My, góp phần nâng cao đời sống của người dân địa phương và bảo tồn nguồn gen quý hiếm của giống quế này.
Đặc điểm cảm quan và chất lượng:
Vỏ quế Trà My có bề mặt xù xì, màu xám nâu với nhiều vết loang của địa y và lớp rêu màu xám xanh. Mật độ rêu và địa y càng dày hơn khi xuống gần gốc cây. Từ độ cao khoảng 1,3m trở lên, thân quế có nhiều mấu mắt.
Bên trong vỏ quế có màu vàng nhạt đến vàng sậm. Khi để ngoài không khí trong một thời gian ngắn, màu sắc của vỏ quế sẽ dần chuyển sang nâu vàng.
Quế Trà My nổi tiếng với hàm lượng tinh dầu cao và chất lượng tinh dầu vượt trội. Hàm lượng tinh dầu trong vỏ quế có thể đạt tới hơn 10%, đặc biệt giàu hợp chất Aldehyt cinnamic, tạo nên hương thơm đặc trưng và giá trị dược liệu quý.
Quế thân có hàm lượng ẩm dao động từ 14,05% đến 15,06%. Chỉ số khúc xạ của tinh dầu nằm trong khoảng 1,6063nD25 - 1,6144nD25, trong khi tỷ trọng tinh dầu đạt từ 1,0477d25 - 1,0554d25. Hàm lượng tinh dầu chiếm từ 8,93% đến 10,91% (v/w). Đặc biệt, hàm lượng Aldehyt cinnamic trong tinh dầu quế thân rất cao, từ 89,83% đến 93,43% (v/w).
Quế cành cũng có hàm lượng tinh dầu đáng kể. Hàm lượng ẩm dao động từ 13,88% đến 14,89%. Chỉ số khúc xạ của tinh dầu đạt từ 1,6005nD25 - 1,6152nD25, trong khi tỷ trọng nằm trong khoảng 1,0464d25 - 1,0545d25. Hàm lượng tinh dầu quế cành dao động từ 8,30% đến 10,26% (v/w), với hàm lượng Aldehyt cinnamic chiếm từ 89,72% đến 93,66% (v/w).
Với các chỉ số chất lượng cao, quế Trà My không chỉ được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền mà còn là nguyên liệu quan trọng trong ngành sản xuất tinh dầu, chế biến thực phẩm và dược phẩm.
Điều kiện canh tác:
Chính các điều kiện tự nhiên đặc thù cùng với kỹ thuật canh tác của người dân địa phương đã tạo nên những tính chất đặc biệt cho quế Trà My. Khu vực địa lý trồng quế bao gồm các xã Trà Leng, Trà Dơn thuộc huyện Nam Trà My và xã Trà Giáp, Trà Giác thuộc huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam.
Khu vực này có nhiệt độ trung bình năm dao động từ 23,5°C đến 25,5°C. Lượng mưa trung bình hàng năm rất dồi dào, từ 2.600mm đến 3.800mm. Lượng bốc hơi trung bình năm dao động từ 650mm đến 850mm, trong khi độ ẩm không khí luôn duy trì ở mức cao, từ 84% đến 87%.
Đất trồng quế Trà My thuộc Nhóm đất xám, bao gồm ba loại chính: Đất xám cơ giới nhẹ, Đất xám sỏi sạn và Đất xám điển hình. Đây là những loại đất giàu dinh dưỡng, phù hợp cho sự phát triển của cây quế.
Hệ thống sông suối tại khu vực này rất chằng chịt, với nhiều thác ghềnh tạo nên những lưu vực có độ sâu vài chục mét. Các con sông quan trọng như sông Nậm Nin, sông Nước Vin, Nước Xa, Nước Oa và sông Tranh chảy dọc theo hướng Nam - Bắc, chia khu vực thành hai vùng núi cao hai bên sông.
Quy trình kỹ thuật sản xuất:
Người dân địa phương tại vùng trồng quế Trà My áp dụng các kỹ thuật đặc biệt trong từng công đoạn từ lựa chọn giống, gieo ươm, chăm sóc đến thu hoạch và bảo quản, nhằm đảm bảo chất lượng cao nhất cho quế vỏ.
Giống quế được chọn là những cây quế bản địa có sinh trưởng khỏe, thân thẳng, vỏ dày và có hàm lượng tinh dầu cao. Hạt quế sau khi thu hoạch được bảo quản cẩn thận, tránh ẩm mốc để đảm bảo tỷ lệ nảy mầm cao. Khi gieo ươm, hạt được xử lý qua nước ấm và ủ trong điều kiện thích hợp trước khi gieo vào bầu đất.
Cây quế giống sau khi đạt chiều cao từ 30 - 40 cm sẽ được trồng xuống đất, đảm bảo khoảng cách hợp lý để cây phát triển tốt. Trong quá trình sinh trưởng, người trồng quế thường xuyên làm cỏ, bón phân hữu cơ và theo dõi sâu bệnh hại. Quế được trồng chủ yếu trên đất xám cơ giới nhẹ, đất xám sỏi sạn và đất xám điển hình, phù hợp với điều kiện sinh trưởng của cây.
Quế được thu hoạch khi cây đạt từ 8 - 10 năm tuổi, lúc này vỏ quế có hàm lượng tinh dầu cao nhất. Việc thu hoạch được thực hiện vào mùa mưa để dễ dàng bóc vỏ. Người dân sẽ dùng dao rạch theo thân cây, tách từng mảng vỏ lớn rồi phơi khô tự nhiên trong bóng râm để giữ nguyên tinh dầu.
Sau khi phơi khô, vỏ quế sẽ cuộn lại thành từng ống và bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát. Một số sản phẩm vỏ quế sẽ được xay nhỏ hoặc chế biến thành tinh dầu. Quy trình bảo quản nghiêm ngặt giúp quế Trà My giữ được mùi thơm đặc trưng, hàm lượng tinh dầu cao và chất lượng vượt trội.
Nhờ vào kỹ thuật sản xuất bài bản này, quế Trà My không chỉ là loại gia vị quý mà còn được sử dụng rộng rãi trong dược liệu và xuất khẩu ra thị trường quốc tế.
Phạm vi địa lý:
Xã Trà Leng, xã Trà Dơn thuộc huyện Nam Trà My; xã Trà Giáp, xã Trà Giác thuộc huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam
Truyền thông nói về sản phẩm Quế vỏ Trà My:
Thơm lừng hương quế Trà My: https://moit.gov.vn/tu-hao-hang-viet-nam/thom-lung-huong-que-tra-my.html
Nâng cao vị thế cho cây quế Bắc Trà My: https://moit.gov.vn/tin-tuc/xuc-tien-thuong-mai/nang-cao-vi-the-cho-cay-que-bac-tra-my.html
Hành trình vươn mình của quế Trà My: https://baoquangnam.vn/hanh-trinh-vuon-minh-cua-que-tra-my-3042813.html
