Ngày 25/12/2020, Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ ban hành Quyết định số 4909/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00098 cho sản phẩm gạo Séng Cù“Mường Khương - Bát Xát”. Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lào cai là Tổ chức quản lý chỉ dẫn địa lý này.
Lúa Séng Cù thuộc nhóm lúa thuần thơm của Trung Quốc, được du nhập vào tỉnh Lào Cai thông qua con đường tự trao đổi của nhân dân. Giống lúa này thường được gọi là Séng Cù, có tên địa phương Trung Quốc là Sừ Ly Séng và tên khoa học là Đồn Điền 502.
Lúa Séng Cù được gieo cấy tại Lào Cai từ năm 1998. Khi trồng tại các huyện Bát Xát, Mường Khương, Bảo Yên, Bắc Hà, Simacai, giống lúa này cho chất lượng gạo đặc biệt thơm ngon. Những khu vực này có điều kiện tự nhiên thuận lợi như độ cao từ 500 - 1.400 m, nhiệt độ trung bình từ 20 - 25°C, biên độ nhiệt ngày và đêm lớn, ban ngày có nắng và ban đêm có sương mù.
Đến nay, lúa Séng Cù đã trở thành giống lúa đặc sản của tỉnh Lào Cai và vùng Tây Bắc, mang lại giá trị kinh tế cao và được người tiêu dùng ưa chuộng. Qua quá trình canh tác tại Lào Cai, giống lúa này đã thể hiện nhiều đặc tính nổi trội, rất phù hợp với điều kiện tự nhiên và đất đai của địa phương, cũng như phù hợp với trình độ canh tác của người dân.
Gạo Séng Cù là niềm tự hào của đồng bào các dân tộc Mông, Thái, Dao đỏ, Nùng,... trên vùng đất Tây Bắc. Gạo Séng Cù được trồng tại nhiều tỉnh như Lào Cai, Yên Bái, Điện Biên, trong đó gạo Séng Cù ở các huyện Bát Xát, Bảo Yên, Bắc Hà, Simacai, Mường Khương của tỉnh Lào Cai được đánh giá là ngon nhất nhờ hàm lượng dinh dưỡng cao.
Năm 2016, gạo Séng Cù trồng tại huyện Bát Xát được Ban Chấp hành Hội Nông dân Việt Nam cấp giấy chứng nhận sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu. Đến năm 2017, gạo Séng Cù tỉnh Lào Cai tiếp tục được chứng nhận Thương hiệu vàng nông nghiệp, khẳng định giá trị và chất lượng đặc sản của giống lúa này.
Đặc điểm cảm quan và chất lượng:
Gạo Séng Cù “Mường Khương - Bát Xát” có hình dạng thon dài, màu trắng, với độ bạc bụng nhỏ hơn 10%. Hạt gạo có mùi thơm vừa phải, tạo nên hương vị đặc trưng khi nấu chín.
So với gạo Séng Cù trồng tại Yên Bái và Điện Biên, gạo Séng Cù “Mường Khương - Bát Xát” có kích thước và khối lượng lớn hơn. Ngoài ra, tỷ lệ râu của hạt gạo cũng lớn và đồng đều hơn, giúp phân biệt rõ nét với các loại gạo cùng giống ở những khu vực khác.
Hàm lượng protein trong gạo Séng Cù tại khu vực này dao động từ 7,14% đến 8,27%, trong khi hàm lượng Vitamin B1 đạt từ 0,041 mg/100g đến 0,059 mg/100g. Cả hai chỉ tiêu này đều cao hơn so với gạo Séng Cù trồng tại Điện Biên, giúp tăng giá trị dinh dưỡng và chất lượng của sản phẩm.
Gạo Séng Cù “Mường Khương - Bát Xát” có hàm lượng amyloza từ 10,99% đến 14,13%, thuộc mức trung bình đến thấp. Nhờ đó, gạo có độ dẻo cao, độ bền gel ở trạng thái mềm, nhiệt độ hóa hồ từ thấp đến trung bình, tạo nên kết cấu cơm dẻo, thơm ngon khi nấu.
Điều kiện canh tác:
Vùng trồng lúa Séng Cù có địa hình bằng phẳng đến lượn sóng, với độ cao trung bình từ 300 mét đến 1.200 mét so với mực nước biển. Các cánh đồng lúa chủ yếu tập trung trong các thung lũng và các chân ruộng bậc thang nằm xen kẽ trong những thung lũng lớn. Nhờ được bao bọc bởi các dãy núi theo hướng Tây Bắc, khu vực này hình thành các tiểu vùng khí hậu đặc trưng, tạo điều kiện thuận lợi cho sự sinh trưởng và phát triển của giống lúa Séng Cù.
Ngoài ra, vùng trồng lúa Séng Cù có nguồn nước tưới ổn định nhờ các ngòi suối chảy qua thung lũng, giúp cây lúa phát triển đồng đều. Sự đặc trưng của điều kiện tự nhiên và nguồn nước đã góp phần tạo nên chất lượng và danh tiếng riêng biệt cho gạo Séng Cù tại khu vực này.
Vùng trồng lúa Séng Cù chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới gió mùa, nhưng do nằm sâu trong lục địa và có địa hình phức tạp, đặc biệt là sự chênh lệch độ cao giữa các vùng, nên đã hình thành các tiểu vùng sinh thái khí hậu khác nhau. Biên độ nhiệt ngày và đêm lớn, dao động từ 4°C đến 10°C, là yếu tố quan trọng giúp hạt gạo đạt chất lượng tốt, giàu dinh dưỡng và có hương thơm đặc trưng.
Tổng lượng mưa hàng năm tại các vùng trồng lúa Séng Cù dao động từ 1.650 mm đến 1.900 mm, phân bố phù hợp với quá trình sinh trưởng của cây lúa trong vụ mùa từ tháng 5 đến tháng 10. Đây là điều kiện thuận lợi giúp cây lúa phát triển mạnh mẽ, đạt năng suất cao và chất lượng tốt.
Đất trồng lúa Séng Cù thuộc bốn nhóm chính: đất phù sa, đất glây, đất xám và đất dốc tụ. Đất có độ tơi xốp cao, hàm lượng hữu cơ dao động từ 1,36% đến 2,65%, hàm lượng đạm từ 0,15% đến 0,25%, hàm lượng lân tổng số từ 0,11% đến 0,18%, và hàm lượng kali tổng số từ 2,05% đến 3,17%. Các chỉ tiêu dinh dưỡng này đều ở mức cao, đảm bảo điều kiện lý tưởng cho cây lúa Séng Cù sinh trưởng và phát triển mạnh mẽ.
Quy trình kỹ thuật sản xuất:
Gạo Séng Cù “Mường Khương - Bát Xát” có được chất lượng đặc biệt không chỉ nhờ điều kiện tự nhiên mà còn nhờ vào kinh nghiệm trồng trọt của người dân địa phương. Họ đã biết cách kết hợp giữa phương pháp canh tác truyền thống với tiến bộ khoa học kỹ thuật để nâng cao năng suất và chất lượng gạo.
Người dân chủ động trong việc chăm bón, phòng trừ sâu bệnh, từ đó giảm thiểu rủi ro trong canh tác. Đặc biệt, họ hạn chế sử dụng phân bón vô cơ và thuốc bảo vệ thực vật, giúp gạo Séng Cù nơi đây có mức độ an toàn cao, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng về sản phẩm sạch và chất lượng.
Bên cạnh đó, bà con lựa chọn thời điểm thu hoạch hợp lý, khi tỷ lệ hạt trên bông chín đạt 80%. Nhờ vậy, gạo Séng Cù có hương thơm đặc trưng, cơm nhanh chín, mềm dẻo, trở thành loại gạo được nhiều người ưa chuộng.
Phạm vi địa lý:
Xã Trịnh Tường, xã Y Tý, xã Cốc Mỳ, xã Dền Sáng, xã Bản Qua, xã Mường Vy, xã Bản Xèo, xã Quang Kim, xã Sàng Ma Sáo, xã Mường Hum thuộc huyện Bát Xát; xã Vĩnh Yên, xã Xuân Thượng, xã Lương Sơn thuộc huyện Bảo Yên; xã Tà Chải, xã Na Hối, xã Nậm Mòn, xã Thải Giàng Phố thuộc huyện Bắc Hà; xã Nàn Sán, xã Bản Mế, xã Sín Chéng thuộc huyện Simacai; xã Bản Lầu, xã Bản Xen, xã Tung Chung Phố, xã Nậm Lư, xã Lùng Khấu Nhìn, xã Thanh Bình, xã Lùng Vai, xã Nậm Chảy và thị trấn Mường Khương thuộc huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai
Truyền thông nói về sản phẩm Gạo Séng Cù Mường Khương:
Gạo Séng Cù Mường Khương thơm ngon nức tiếng: https://moit.gov.vn/tu-hao-hang-viet-nam/gao-seng-cu-muong-khuong-thom-ngon-nuc-tieng.html
Gạo Séng Cù Lào Cai: https://sanphamvungmien.vn/chuong-trinh-ocop/gioi-thieu-san-pham/thuc-pham/2019/11/gao-seng-cu-lao-cai
Thực hư về gạo Séng cù xanh gây sốt trên thị trường: https://baodantoc.vn/thuc-hu-ve-gao-seng-cu-xanh-gay-sot-tren-thi-truong-1699257538464.htm
